Nghề trồng đào ở Vân Đồn

Chơi cành đào ngày tết, từ lâu đã là một nét văn hoá truyền thống độc đáo của dân tộc, ngày tết mỗi nhà không thể thiếu một cành đào khoe sắc. Ngày nay để có được một cành đào, một gốc đào thế đẹp mắt, độc đáo người chơi có thể bỏ ra vài triệu đến vài chục triệu đồng. Nghề trồng đào tết cũng vì vậy mà trở thành nghề sinh nhai, thoát nghèo của không ít người.

Để có một cành đào vác vai hay một gốc đào thế được bày bán mà chúng ta thường hay gặp vào các buổi chợ hoa cuối năm là cả một sự vất vả của những người làm ra nó. Hiện nay có rất nhiều thương hiệu đào như: Đào Nhật Tân, đào Sa Pa, đào Lạng Sơn… Nhưng mới đây tôi lại được nghe thêm một thương hiệu nữa, đó là “đào Vân Đồn”. Nghe thì lạ nhưng thực chất nghề trồng đào ở Vân Đồn lại chẳng phải mới mẻ gì. Từ lâu người dân Vân Đồn đã trồng đào, nhưng cũng chỉ để chơi ngày Tết, có bán cũng chỉ loanh quanh trong địa phương, hay mấy huyện lân cận chứ chưa phát triển nhiều như bây giờ. Có dịp tới Vân Đồn, chúng tôi may mắn được anh Nguyễn Quang Ninh, cán bộ Phòng Nông nghiệp huyện dẫn đi thăm các hộ trồng đào, anh Ninh cho biết: “Hiện nay trên địa bàn huyện có rất nhiều hộ dân trồng đào, từ những hộ chuyên trồng đào bán ban đầu thấy có lợi nhuận cao, nên nhiều hộ khác cũng học theo, diện tích trồng đào của xã vì thế mà ngày một tăng, trong đó các xã trồng đào nhiều nhất là Đông Xá, Hạ Long, Đoàn Kết”.

Từ trồng đào nhiều hộ dân đã thoát nghèo và vươn lên làm giàu. Trong ảnh: Vườn đào của gia đình anh Nguyễn Xuân Quảng.

Tới thăm vườn đào của gia đình anh Nguyễn Xuân Quảng, thôn Đông Hợp, xã Đông Xá đúng lúc anh đang vặt lá trên những cành đào. Anh Quảng chia sẻ: “Đây là một trong những yếu tố quyết định đến việc làm cho hoa đào nở vào đúng dịp Tết hay không. Nếu ngắt lá sớm quá cây sẽ ủ nụ và gặp thời tiết ấm, đào sẽ nở bung trước Tết và ngược lại nếu ngắt lá muộn đào sẽ chờ cho Tết xong mới khoe sắc, mà lúc đó thì chỉ có để ngắm trong nhà và chờ Tết năm sau. Cho nên người trồng đào phải xem lịch, mà phải tính ngày âm để có động thái trút bỏ lá trước từ 50-60 ngày tuỳ xem thời tiết nóng hay lạnh, để tính đến thời điểm bung hoa. Thường thì người trồng đào muốn đào nở rộ từ khoảng 25 tháng Chạp đến khoảng mùng 2 tháng Giêng nên dựa vào đó để có kế hoạch điều chỉnh”. Trong vườn nhà anh Quảng hiện có hơn 300 gốc đào lớn bé các loại, anh cho biết, để có được vườn đào như hiện nay là sự nỗ lực không ngừng nghỉ khi đi lên từ hai bàn tay trắng của gia đình anh chị. Sinh ra và lớn lên tại Hải Phòng, năm 1999 anh ra Vân Đồn làm ăn và lập gia đình tại đây. Với nghề trồng cây cảnh trong tay, anh vay mượn, thuê 1 mẫu đất trồng cây cảnh, nhưng không hiệu quả, anh phải đi cắt tỉa cây cảnh thuê, làm thêm đủ nghề để phụ trợ cuộc sống, đến năm 2006 anh dồn vốn để đầu tư trồng đào. Với sự chịu khó tìm tòi, học hỏi kỹ thuật, tìm cây giống tận các vùng sâu, xa trong huyện và các huyện ngoài như Bình Liêu, Hải Hà, Tiên Yên, lại thêm vốn nghề làm cây cảnh có sẵn, vườn đào của anh ngày một nhiều và đẹp hơn. Một gốc đào bé anh cho thuê cũng từ 3 đến 5 triệu đồng, trong vườn của anh có những gốc đào lâu năm, đường kính thân cây đến vài chục cm, giá bán cũng lên đến vài chục triệu, chưa kể bán cây con giống cũng từ 25.000 đến 30.000 đồng/cây, gia đình anh cũng thêm nghề làm chậu, vận chuyển và trồng theo đặt hàng của khách, một năm thu nhập từ việc trồng đào cho gia đình anh thu nhập hơn 150 triệu đồng. Qua đó đã giúp gia đình anh đã thoát nghèo và vươn lên làm giàu từ cây đào.

Không giống như anh Quảng, gia đình anh Đặng Văn Sơn, thôn 7, xã Hạ Long, đã làm nghề trồng đào từ lâu nhưng do những năm trước thị trường chưa phát triển như bây giờ, giá cây đào còn rẻ nên gia đình anh cũng chỉ trồng ở mức độ cầm chừng. Kinh tế gia đình chủ yếu dựa vào nuôi lợn, nấu rượu, đời sống khó khăn, nhiều khi anh có ý định chặt vườn đào để đầu tư trồng những cây cho thu hoạch cao hơn. Anh Sơn chia sẻ: “Nghề trồng đào là một nghề rất vất vả mà mang lại rủi ro cao, để trồng từ cây con đến khi cho hoa cũng phải mất ít nhất 4 năm. Chăm sóc cho cây cũng là cả một quá trình tỉ mỉ, cẩn thận, tháng 1 âm lịch, sau khi hoa tàn là công đoạn cuốc gốc, cắt tỉa cành, tháng 4 phải tạo tán cho cây, muốn tạo tán phải ngắt ngọn liên tục, ép nó phải đâm ra những cành nhánh, tháng 8 khi đã áng chừng có từ 50-60 cành nhỏ thì tạm dừng công việc tạo tán tập trung bón thúc cho đến khi trút lá, tháng 10 đến đầu tháng 11 là thời điểm kích cho đào ra hoa, mà còn phải dựa vào kinh nghiệm đoán biết thời tiết để hãm sao cho hoa nở đúng dịp Tết”. Đến nay gia đình anh Sơn cũng có trên 400 gốc đào, từ trồng đào, gia đình anh đã xây được nhà mới và sắm sửa được nhiều vật dụng hiện đại. cuộc sống của gia đình đã khấm khá hơn rất nhiều.

Cũng như gia đình anh Quảng và anh Sơn, hiện nay trên địa bàn huyện Vân Đồn có rất nhiều hộ trồng đào. Nhiều hộ từ trồng đào không những đã thoát nghèo mà còn vươn lên làm giàu, đời sống người dân được nâng cao hơn. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển nghề trồng đào ở Vân Đồn còn một số hạn chế như chưa có quy hoạch cụ thể, việc trồng đào của người dân vẫn mang tính chất tự phát. Bên cạnh đó, người trồng đào cũng chưa được hỗ trợ về kỹ thuật, giống, do vậy hiệu quả chưa cao, rất khó có thể phát triển với quy mô lớn.

Để nhân rộng, phát triển nghề trồng đào rất cần những giải pháp, chính sách giúp đỡ về giống, vốn, chuyển giao khoa học kỹ thuật, quy hoạch tổng thể để người dân yên tâm, ổn định cuộc sống vươn lên làm giàu và xa hơn là xây dựng thương hiệu vùng đào riêng của Quảng Ninh, đào Vân Đồn.

Nguyễn Tùng