Đưa KH&CN lên miền núi

Thời gian qua, Quảng Ninh đã triển khai khá nhiều chương trình, dự án hỗ trợ, chuyển giao, đưa tiến bộ khoa học và công nghệ (KH&CN) lên miền núi. Qua đó góp phần mở rộng sản xuất, nâng cao sức cạnh tranh của hàng hoá, xoá đói giảm nghèo, tạo việc làm và cải thiện đời sống cho người dân vùng nông thôn miền núi.

Mô hình trồng cây thanh long ruột đỏ TL5 theo phương pháp làm giàn của hộ chị Nguyễn Thị Ánh (thôn Nam Hải Ngoài, xã Nam Sơn, huyện Ba Chẽ).

Từ năm 2015, huyện Tiên Yên đã tập trung mọi nguồn lực, đưa ra những cơ chế hỗ trợ đặc thù để triển khai đề án phát triển đàn gà Tiên Yên, nuôi tôm thẻ chân trắng và trồng cây dược liệu (gọi tắt là đề án “2 con 1 cây”). Thực hiện đề án, xã Hà Lâu đã lựa chọn mô hình phát triển đàn gà Tiên Yên. Coi đây là vật nuôi chủ lực có ứng dụng KH&CN nhằm nâng cao giá trị sản xuất và tăng thu nhập cho nhân dân, giảm hộ nghèo trên địa bàn xã. Kết quả đã có 30 hộ trong xã tham gia đăng ký phát triển mô hình chăn nuôi gà Tiên Yên thương phẩm là giống gà bằng công nghệ thụ tinh nhân tạo, với số lượng trên 16.000 con. Bên cạnh đó, xã cũng vận dụng nguồn vốn từ Dự án hỗ trợ sản xuất theo Chương trình 135 để hỗ trợ cho 43 gia đình phát triển đàn gà Tiên Yên với quy mô 200 con/hộ. Ngoài ra, xã Hà Lâu còn khuyến khích người dân ứng dụng KH&CN vào sản xuất tập trung ớt thương phẩm, chanh đào, gừng, đồng thời chuyển đổi diện tích lúa 1 vụ kém hiệu quả sang trồng ngô, nuôi bò lai Sind, cây dược liệu... Ông Lý Văn Diểng, Bí thư Đảng uỷ xã Hà Lâu, cho biết: Nhờ việc tham gia dự án trồng trọt, chăn nuôi ứng dụng KH&CN đã giúp người dân có cơ hội tiếp cận kỹ thuật tiên tiến, quy trình chăm sóc, bảo quản sau thu hoạch nhằm nâng cao năng suất, chất lượng giá trị sản phẩm. Đồng thời cũng giúp Hà Lâu có 37 hộ thoát nghèo trong năm 2016. Từ những kết quả đạt được, xã tiếp tục nhân rộng những mô hình điển hình trong ứng dụng KH&CN vào sản xuất trong những năm tiếp theo. Đây cũng là cách làm vững chắc giúp xã thoát khỏi diện 135 vào năm 2019 theo đúng kế hoạch.

Nhằm khuyến khích người dân đầu tư phát triển cây thanh long, từ năm 2015, Phòng NN&PTNT Ba Chẽ phối hợp với Trung tâm Dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp huyện triển khai mô hình trồng cây thanh long ruột đỏ TL5 theo phương pháp làm giàn tại xã Nam Sơn và thị trấn Ba Chẽ. Bà Phạm Thị Chính, Giám đốc Trung tâm, cho biết: Trồng cây thanh long ruột đỏ TL5 bằng giàn là kỹ thuật rất mới, không riêng ở Quảng Ninh mà ở nhiều tỉnh, thành khác trong cả nước đã áp dụng. Do đó, khi triển khai mô hình chúng tôi yêu cầu bà con phải tuyệt đối tuân thủ các kỹ thuật trong trồng, chăm sóc, thu hái. Qua hơn 2 năm thực hiện mô hình cho thấy giống thanh long ruột đỏ TL5 hoàn toàn phù hợp với khí hậu địa phương, tỷ lệ cây sống cao, sinh trưởng nhanh, kháng sâu bệnh tốt, năng suất, sản lượng hơn hẳn các giống thanh long trồng đại trà tại địa phương hiện nay. Bên cạnh đó, phương pháp trồng theo hình thức làm giàn rất hiệu quả, dễ thực hiện, rút ngắn thời gian chuẩn bị hiện trường. Mô hình này có đủ điều kiện phát triển, nhân rộng trong những năm tiếp theo.

Bên cạnh các chương trình, dự án KH&CN của các cấp, ngành, địa phương thì nhiều hộ dân ở miền núi cũng mạnh dạn áp dụng KH&CN tiên tiến vào sản xuất. Tiêu biểu như hộ anh Vũ Văn Thiết (thôn Hải Đông, xã Quảng Thành, huyện Hải Hà) đã mạnh dạn đầu tư 3.000 cây chanh đào, với diện tích gần 3ha; đến nay, mỗi cây chanh đào cho thu 10kg/vụ. Anh Thiết chia sẻ: “Mặc dù xuất phát điểm của tôi không phải là làm về nông nghiệp, nhưng nhờ học hỏi ở sách báo, internet nên tôi đã thành công trong việc trồng cây chanh đào. Từ năm 2017, tôi tiếp tục nghiên cứu đưa 1/3 vườn chanh đào vào sản xuất trái vụ. Hy vọng với kỹ thuật mới này góp phần tăng năng suất, chất lượng chanh đào của gia đình”. Từ nguồn nguyên liệu có sẵn, anh Thiết còn chế biến thành sản phẩm chanh đào mật ong. Năm 2016, 10.000 lọ chanh đào của anh Thiết đã được xuất ra thị trường trong và ngoài tỉnh, được người tiêu dùng ưa chuộng. Đây cũng là một trong những nông sản tiêu biểu của OCOP huyện Hải Hà.

Nhằm tiếp tục ứng dụng, chuyển giao KH&CN đến người dân vùng nông thôn, miền núi, nhất là vùng đặc biệt khó khăn, Sở KH&CN đã tham mưu với UBND tỉnh cụ thể hoá giải pháp về KH&CN để góp phần thực hiện các mục tiêu của Đề án nhiệm vụ và giải pháp đưa các xã, thôn ra khỏi diện đặc biệt khó khăn, hoàn thành mục tiêu chương trình 135 giai đoạn 2017-2020 trên địa bàn tỉnh. Theo đó, tỉnh sẽ triển khai các nhiệm vụ về sử dụng vật liệu xây dựng tại chỗ khu vực khó khăn phục vụ sản xuất, xây dựng công trình góp phần giảm giá thành xây dựng công trình, phát triển sản xuất doanh nghiệp địa phương; giải pháp tạo sinh kế bền vững cộng đồng các dân tộc thiểu số khu vực khó khăn; ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất giống; hỗ trợ, giới thiệu, tư vấn công tác ứng dụng, chuyển giao công nghệ mới, tiên tiến trong sản xuất đối với các sản phẩm nông, lâm nghiệp. Sở KH&CN còn làm cầu nối với các viện, trường, nhà khoa học hỗ trợ triển khai ứng dụng tiến bộ KH&CN trong nông, lâm nghiệp cho doanh nghiệp và các địa phương. Bên cạnh đó, các địa phương được hướng dẫn, hỗ trợ xây dựng hồ sơ, đăng ký nhãn hiệu cho các sản phẩm nông, lâm nghiệp; ghi nhãn hàng hoá, đăng ký mã số, mã vạch, công bố tiêu chuẩn cho sản phẩm nông, lâm nghiệp đã xây dựng thương hiệu và sản phẩm thuộc Chương trình OCOP.

Hy vọng rằng, các cơ chế, chính sách khuyến khích ứng dụng, chuyển giao KH&CN sẽ giúp cho người dân ở các xã vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng đặc biệt khó khăn phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, từ đó giảm nghèo bền vững.

Nguyễn Hoa