Giải pháp nào cho du lịch bền vững ở Cô Tô

Hiếm có khu vực nào tại Việt Nam mà chỉ trong một thời gian ngắn đã trở thành điểm đến “hot” như ở Cô Tô. Sự phát triển du lịch của Cô Tô trong vòng 3 năm có thể bằng 10-15 năm của các điểm du lịch khác. Lợi ích của việc phát triển du lịch đều nhận thấy rất rõ qua sự thay đổi cơ sở hạ tầng, vật chất phục vụ du lịch của đảo. Ai cũng rộn ràng vì du lịch mà quên đi những vấn đề họ sẽ gặp phải sau sự phát triển nóng của du lịch.

Thiếu quy hoạch đồng bộ

Hiện nay, Cô Tô đang thiếu quy hoạch phát triển du lịch. Quy hoạch ở đây không đơn thuần là điện, đường, trường, trạm, mà còn là cả hệ thống xử lý nước thải, quy hoạch nhân lực du lịch, quản lý du lịch, và ngay cả định hướng khách tới Cô Tô cũng cần có và rõ ràng.

Để đòi hỏi nguồn nhân lực du lịch tốt, bao gồm cán bộ quản lý, nhân lực có chuyên môn phục vụ du lịch thì có lẽ Cô Tô còn cần nhiều năm nữa. Thực tế, thời gian qua đã có những lớp đào tạo nhỏ lẻ được mở ra, nhưng chỉ dừng ở mức độ cho có. Cô Tô cần có một chiến lược nhiều năm chứ không phải giải pháp tạm thời. Trong khi đó, bên cạnh cảnh quan được thiên nhiên ban tặng, nhân lực địa phương mới chính là điểm khiến du khách quay trở lại Cô Tô nhiều lần.

Hiện nay trên địa bàn Cô Tô không có hệ thống xử lý nước thải. Tại khu vực thị trấn, hệ thống cống, rãnh tập trung thải nước thẳng ra biển. Bãi biển trước tượng đài Bác Hồ trước đây, người dân địa phương vẫn tắm biển, nay được “tô điểm” bằng các hầm cống lớn, cát đổi màu, rác tràn lan từ đầu cảng tới hết đường ven biển của thị trấn. Các quy định về kiểm soát rác thải do ý thức và thụ động từ biển, các tàu cá, cao tốc thải ra cũng không được quan tâm đúng mức. Người thải cứ thải, người có trách nhiệm một chút thì dọn dẹp chỗ của mình, khách du lịch thì vẫn tắm biển bình thường, có khi vẫn đứng giữa đống rác trên bãi biển để chụp ảnh.

Hệ thống điện lưới với mục tiêu phục vụ dân sinh đến nay đã không còn đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của các khách sạn, nhà nghỉ tập trung tại thị trấn và các khu vực nhỏ lẻ khác.

Sự tăng trưởng lượng khách nhanh chóng kéo theo sự xuất hiện nhiều mô hình du lịch, khách sạn. Rừng phòng hộ bắt đầu bị tàn phá để lấy mặt bằng cho các khu nghỉ và ngày càng tăng nhanh do yêu cầu từ phía khách lưu trú với các khu nghỉ lạ, độc. Các khu nghỉ này cũng thải ra môi trường một lượng nước thải, rác lớn. Việc thu gom cũng không được quan tâm thực hiện liên tục.

Có một thực tế, hiện nay đa số khách tới Cô Tô đều là khách có khả năng thanh toán thấp, ý thức chưa cao. Đây cũng là tình cảnh chung của các điểm du lịch kinh doanh theo mùa vụ ở phía Bắc. Một phần do các chế tài quản lý khách của địa phương chưa tốt trong việc tuyên truyền, xử phạt rõ ràng khi khách gây bất ổn tại địa phương, xả rác trực tiếp ra biển và các khu vực trên đảo. Trong khi với hệ thống thu gom rác thải nhỏ, mỏng như hiện nay thì không thể  xử lý hết rác thải trong ngày.

Giải pháp nào cho du lịch bền vững

Để môi trường du lịch phát triển bền vững, Cô Tô cần có một hệ thống xử lý rác thải, nước thải tốt, quy hoạch rõ ràng. Việc này hoàn toàn có thể làm được từ nguồn xã hội hoá, phí môi trường cao từ các nhà nghỉ, khách sạn và ngay từ khách du lịch. Đồng thời, các chế tài xử phạt việc xả rác bừa bãi cần được chấp hành nghiêm chỉnh.

Với một khu vực có nhiều hạn chế, bên cạnh những gì thiên nhiên ban tặng, việc mong chờ những nhà đầu tư lớn, chuyên nghiệp có lẽ phải mất rất nhiều năm nữa. Cô Tô hoàn toàn có thể tận dụng các nguồn đầu tư địa phương đang có sẵn, với những mô hình thân thiện môi trường, đáp ứng được nhu cầu khách hàng, giá cả và chất lượng phục vụ tốt. Việc này sẽ giúp Cô Tô tránh tình trạng chờ quy hoạch, chờ nhà đầu tư lớn. Vì họ chưa tới thì môi trường đã bị tàn phá vô tội vạ.

Các bộ quy tắc ứng xử hiện nay chỉ là hình thức. Cần có sự tập trung dồn lực và mở rộng cho nhiều nguồn khách du lịch tiếp cận Cô Tô. Với những ưu điểm vượt trội sẵn có như hiện nay, người dân Cô Tô có lẽ chỉ cần giữ môi trường tốt để làm du lịch quanh năm.

Vũ Thanh Minh
(Điều hành khu nghỉ dưỡng Coto Eco Lodge)