Chuyện nước tinh lọc

Mỏ than Vàng Danh 1 ngày đêm phải chuẩn bị 5200 suất ăn, trong đó có khoảng 4600 suất của bữa ăn công nghiệp và 600 suất ăn đầu ca ba. Thử hỏi, một lượng người ăn uống tập thể hàng ngày lớn như thế, nếu để xảy ra ngộ độc ăn uống thì hậu quả sẽ ra sao?

Mình nhớ lần về công tác ở mỏ than Vàng Danh năm ấy, tìm hiểu về chuyện ăn uống của người thợ mỏ nơi đây, mới thấy tầm quan trọng của vệ sinh an toàn thực phẩm biết nhường nào.

Bồn ngâm rửa rau.

Ngành đời sống Than Vàng Danh 1 ngày đêm phải chuẩn bị 5200 suất ăn, trong đó có khoảng 4600 suất của bữa ăn công nghiệp và 600 suất ăn đầu ca ba.

Thực phẩm tiêu tốn khoảng 7 tạ thịt, 1,2 tấn rau củ quả và gạo, sữa v.v. đủ dùng.

Tính ra 1 tháng tiêu tốn một lượng tiền chi cho ăn uống khoảng gần 1,3 tỷ đồng.

Vàng Danh có 13 nơi ăn và phục vụ ăn uống, trong đó có những nhà ăn lớn như Nhà ăn số 6 mỗi ngày phục vụ 2500 lượt người đến ăn ở đây, ăn liên tục suốt ngày đêm, trung bình cứ 2 tiếng một lượt.

Trung bình 1 ngày đêm có 190 người phục vụ cho việc ăn uống.

3 giờ 50 phút sáng, bộ phận lo thực phẩm bắt đầu làm việc, đến 6 giờ 30 thì họ chuyển thực phẩm đến các bếp ăn.

Tại các bếp, công nhân nấu nướng phục vụ theo ca, cứ gối nhau làm việc suốt 24/24 giờ.

Chế biến thực phẩm ở Nhà ăn số 6.

Thịt, rau củ quả mỏ lấy theo các hợp đồng tương đối cố định và ổn định, để ràng buộc trách nhiệm về nguồn cung cấp và về vấn đề an toàn.

Ngoài ra mỏ còn có một trại lợn nuôi khoảng 80-85 con/lứa, mỗi con xuất chuồng nặng khoảng 80-90kg.

Đây là nguồn thực phẩm dự trữ nhằm điều chỉnh giá cả bất thường khi thịt trên thị trường khan hiếm.

Cũng là thỉnh thoảng nhân một ngày đặc biệt nào đó, Ngành đời sống tổ chức cho người ăn “bữa ăn tươi” tươm tất hơn các bữa ăn khác mà không phải trả thêm tiền.

Nó cũng là nguồn thực phẩm tạo ra do một phần tận dụng các thức thừa của các bếp ăn mà có.

Khác với đa số các mỏ hầm lò hiện nay, bữa ăn giữa ca cho thợ đang làm trong hầm lò là bánh mỳ tự nướng lấy, ăn với sữa hoặc kẹp giò chả và nước đậu nành, thì Vàng Danh phục vụ cơm hộp.

Khu chăn nuôi lợn ở mỏ Vàng Danh.

Hộp cơm bằng nhựa cứng có 3 ngăn, mua của Hàng không, đựng cơm và các thức ăn mặn; canh thì dùng can đựng, khi ăn thợ lò tự rót ra ca.

Ăn xong tráng miệng bằng sữa đậu nành.

Tất cả các vật dụng này ăn xong được thu hồi lại, rửa sạch để đựng cho các bữa tiếp theo.

Mình hỏi chuyện một vài thợ lò, họ nói ăn cơm quen rồi, thấy chắc dạ.

Ở nhà ăn số 6, mình thấy các cái bồn lớn gò bằng tôn, hình tròn, đường kính khoảng 2m, cao chừng 50cm.

Đó là bồn để ngâm rau củ quả.

Rau củ quả chế biến được đưa vào đó xả nước ngâm, chừng 2 tiếng, rồi chúng đồng thời là chậu rửa, sau đó mới được vớt ra để nấu nướng.

Mình nhớ đọc ở đâu đó, các bác sỹ khuyên người nội trợ trong khi hiện nay rau củ quả của chúng ta chưa đảm bảo vệ sinh an toàn thì cách tốt nhất là phải ngâm chúng trong nước sạch hoặc rửa kỹ chúng dưới vòi nước chảy.

Thợ lò quần áo ướt sũng do mồ hôi.jpg

Thợ mỏ Vàng Danh nước uống hiện nay dùng nước tinh lọc do mỏ làm.

Nước dùng để tinh lọc lấy từ một giếng khoan ở độ sâu 100m, 1 ngày cung cấp khoảng 400m3 nước.

Một dây chuyền làm nước tinh lọc theo công nghệ của Mỹ đủ đáp ứng thoải mái cho thợ lò về nước uống, phục vụ đến tận cửa lò.

Nước ở giếng khoan này khá ngon, sau khi tinh lọc xong, uống thấy nước có cảm giác mát ngọt.

Tại nhà khách số 3 gần trụ sở mỏ, mình đã dùng nước tinh lọc này, đóng trong bình nhựa loại 20 lít, giống như những bình nước tinh lọc thường thấy nơi phố phường, nên không để ý đến nhãn mác; sau khi có người mách đó là nước do mỏ Vàng Danh sản xuất mới để ý.

Đúng là bình nước có dán mác với hai chữ Vàng Danh, chỉ có điều chúng bị viết hơi cách điệu nên cứ nghĩ chữ tiếng nước ngoài mà nhìn thoáng qua.

Nước uống tinh khiết Vàng Danh.

Cũng tại nhà khách này, bữa ăn do mỏ mời, mình lần đầu tiên được ăn cá trứng, rán giòn.

Một thứ cá nhỏ bằng ngón tay, cũng dài chỉ bằng ngón tay nhưng bụng chứa chật cứng trứng.

Cá trứng chấm với nước chấm pha hơi chua hơi cay vị ớt ăn kèm với rau thơm rất ngon.

Hỏi cá trứng kiếm ở đâu, chị chủ nhiệm nhà khách cho biết đây là loại cá mua ở siêu thị Metro tận Hà Nội, nó là cá nhập từ Nhật Bản.

Kể đôi mẩu chuyện ăn uống trên đây mình lại muốn ngụ ý rằng, cái nước uống tinh lọc ở Vàng Danh xuất phát điểm lại là từ chuyện một vụ ngộ độc nước uống.

Theo anh Lê Đình Soái, Trưởng Ngành đời sống Than Vàng Danh lúc ấy cho hay, một nhóm công nhân ở công trường nọ họ thường nấu nước uống bằng một loại rễ cây gì đó mà họ kiếm được trong rừng.

Thợ lò tự lấy đồ ăn bữa ăn công nghiệp sau ca làm việc.

Uống mãi không sao; một lần cũng nấu nước rễ cây thì lại bị ngộ độc, may mà cấp cứu kịp thời nên không ai bị sao.

Từ đây mà Vàng Danh phải ngay lập tức quản lý nước uống cho toàn mỏ, và sau đó dây chuyền nước tinh lọc xuất hiện.

Vàng Danh là mỏ đầu tiên trong ngành Than mua dây chuyền tinh lọc nước theo tiêu chuẩn của Mỹ để sản xuất nước uống cho toàn mỏ.

Thử hỏi, một lượng người ăn uống tập thể hàng ngày lớn như ở Vàng Danh, nếu để xảy ra ngộ độc ăn uống thì sao?

Hậu quả thật khôn lường!

Bây giờ thực phẩm không an toàn, mất vệ sinh đã thực sự làm người Việt ta lo lắng.

Đóng cơm hộp phục vụ bữa ăn giữa ca của thợ lò.

Trần Giang Nam