Cá mòi kho địa liền

Là người Quảng Ninh chắc hẳn nhiều người cũng đã từng nghe câu ca dao Vùng mỏ thời thuộc Pháp “Ăn cơm với cá mòi he/ Lấy chồng Cẩm Phả đun xe cả đời”. Câu thơ ý muốn nói chỉ có gia đình nghèo không có điều kiện mới ăn cá mòi, thế nhưng ngày nay món cá này đã trở thành đặc sản nơi phố phường.

Để có nồi cá mòi kho ngon, từ khâu đầu tiên cần chọn cá tươi.

Cá mòi chỉ khai thác trong tự nhiên, hơn nữa không phải lúc nào ngư dân cũng đánh bắt được nên cá mòi ngày càng hiếm hơn trên thị trường. Ở Quảng Ninh, vùng biển Cô Tô là nơi đánh bắt được nhiều cá mòi nhất.

Ngoài vụ chiêm vào tháng 8, 9 Âm lịch thì đầu mùa hè là chính vụ cá mòi. Khi đó, những đàn cá mòi béo tròn béo trục, ôm bụng trứng bơi ngược từ cửa biển vào các con sông để sinh sản. Cá mòi thuộc họ cá trích, chia làm hai loại là cá mòi lửa và cá mòi he. Chúng có thể sống được ở cả nước mặn, nước ngọt và nước lợ. Trung bình, một con cá mòi nặng khoảng 30g và to bằng 3 ngón tay của người lớn. Cá mòi có thân dẹt, hình bầu dục và thắt lại ở phần đuôi. Toàn bộ thân cá được phủ một lớp vảy mềm màu trắng bạc, phần lưng hơi có màu xanh xám. Vây lưng của cá khá cứng và nhọn, vây bụng dài, vây đuôi ngắn và khá mềm. Thịt cá mòi rất chắc, mềm ngọt nhưng lại nhiều xương dăm...

Trong một chuyến thực tế viết bài ở Yên Tử, chúng tôi gặp anh Nguyễn Văn Toàn, đầu bếp của nhà hàng Làng Nương và được thưởng thức món cá mòi kho địa liền ấn tượng. 

Hỏi làm thế nào để có thể nấu được món cá mòi kho ngon, anh Toàn không ngại lộ bí quyết mà chia sẻ: Cá mòi mặc dù có khá nhiều xương nhỏ nhưng thịt của cá mòi rất ngậy và thơm, chứa nhiều dinh dưỡng, đặc biệt tốt cho bà bầu. Chính vì điều này, cá mòi được rất nhiều người yêu thích.

Cá mòi kho đang là món ăn được nhiều người ưa thích.

Cá mòi kho ngon nhất là bằng nồi gang hoặc nồi đất trên bếp củi đun liên tục trong vòng 10 - 12 tiếng đồng hồ. Về quy trình chế biến, đầu tiên cá tươi mua phải chọn kỹ từng con. Chỉ chọn những con đã trưởng thành, to đều và dày mình thì thịt mới ngon, béo. Gia vị gồm nhiều loại khác nhau cũng được lựa chọn kỹ. Địa liền, gừng tươi thái mỏng, ghép cùng cá khi kho để cá không bị vỡ. Chuối xanh cắt khúc, chuối phải vừa tầm bánh tẻ, không được non quá vì kho sẽ bị chát, cũng không được già quá khiến cá bị chua. Bên cạnh đó còn có thêm sả, ớt tươi, me và các gia vị thông dụng khác, đặc biệt không thể thiếu nước hàng hay còn gọi là kẹo đắng để tạo màu sắc đặc trưng cho món cá kho.

Cá ướp gia vị trong 30 phút cho ngấm rồi mới xếp vào nồi. Những con cá được xếp đứng, cùng chiều để toàn bộ thân cá được tiếp xúc với nước gia vị khi đun. Xếp một lớp chuối, địa liền và gừng dưới đáy nồi rồi mới xếp cá, cứ xếp xen kẽ như vậy, cuối cùng phủ một lớp chuối xanh lên trên các lớp cá, bắc nồi cá lên bếp, đun đến khi sôi thì giảm lửa đun liu riu.

Sau khi kho trên bếp củi đạt 10 -12 tiếng, chúng ta sẽ có món cá mòi kho nhừ xương, ăn được cả con cá không bỏ đi chút nào, hương vị đậm đà, hài hòa, cá thơm và béo ngậy. Cá mòi kho địa liền ăn kèm cùng với cơm gạo tám nóng hổi vô cùng hấp dẫn, hao cơm.

Phạm Phương Dung