"Nông dân làm du lịch cũng là đang giữ gìn truyền thống văn hóa của quê hương"

Từ nhiều năm nay, tại xã Yên Đức của TX Đông Triều, Công ty CP Du thuyền Đông Dương đã đầu tư xây dựng Khu Du lịch làng quê Yên Đức. Mô hình du lịch này đã mang lại lợi ích kinh tế - xã hội, góp phần bảo tồn, gìn giữ nét văn hóa bản địa và bảo vệ môi trường.

Phóng viên Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh vừa có cuộc trao đổi với chị Dương Thị Mến, Phó Giám đốc Công ty Du lịch Làng quê Yên Đức về mô hình du lịch đặc biệt này.

Chị Dương Thị Mến.

-Thưa chị, mô hình du lịch làng quê ở Yên Đức có gì khác biệt với những nơi khác mà du khách, nhất là khách nước ngoài lại ưa thích đến vậy?

+ Mô hình này không chỉ thu hút khách du lịch mà còn quảng bá những sản phẩm từ đồng quê, giúp bà con tiêu thụ được sản phẩm của quê hương mình, như: Gạo nếp cái hoa vàng, chổi lúa, quạt mo cau, hành, tỏi. Thoạt đầu, những sản phẩm này chỉ để trưng bày cho phong phú nhưng khách hàng lại thích và muốn mua. Ngoài gạo, hành tỏi, chổi lúa thì sản phẩm quạt mo cau có lẽ chưa ở đâu lại có sản phẩm này để bán cho du khách. Chính vì sự khác biệt như vậy đã khiến khách hàng tò mò tìm đến để thỏa ước ao tìm lại cái thủa ngày xửa ngày xưa.

Yên Đức còn được kết nối với các địa danh khác của Đông Triều, mảnh đất địa linh nhân kiệt, được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho nhiều cảnh đẹp, di tích đặc biệt. Chính bởi vậy, Công ty CP Du thuyền Đông Dương đã quyết định đặt nền móng phát triển du lịch sinh thái trải nghiệm tại đây, biến làng quê Yên Đức trở thành điểm dừng chân của du khách khi đến với Đông Triều. Mảnh đất này không chỉ sở hữu phong cảnh đẹp yên bình, mà còn ẩn chứa những nét đẹp văn hóa làm say lòng du khách. Từ thành công của những năm qua, chúng tôi nhận ra rằng quyết định đầu tư mô hình du lịch sinh thái trải nghiệm tại đây là rất đúng đắn.

- Yên Đức còn hấp dẫn giới trẻ ở những trải nghiệm văn hóa truyền thống gì như chị vừa nói?

+ Với mong muốn đưa giá trị văn hóa truyền thống riêng có để quảng bá hình ảnh địa phương đến du khách, những năm gần đây, chúng tôi phát triển du lịch trải nghiệm theo hướng kết hợp khám phá văn hóa bản địa. Hướng đi này đã góp phần đưa các sản phẩm du lịch văn hóa địa phương ngày càng hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong nước và nước ngoài đến tham quan, tìm hiểu, khám phá và hơn hết đó cũng là cách để du lịch phát triển bền vững, mang lại lợi ích cho người dân địa phương. Trong những năm gần đây, điểm du lịch làng quê Yên Đức còn thu hút ngày càng nhiều du khách là các học sinh, sinh viên có nhu cầu tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và tham gia vào hoạt động trải nghiệm.

Chị Dương Thị Mến hướng dẫn nhân viên múa và hát chèo.

- Thưa chị, làm thế nào để những người nông dân quen với đồng áng chân lấm tay bùn trở thành như những hướng dẫn viên du lịch?

+ Du lịch trải nghiệm làng quê là một mô hình mới, ban đầu cơ sở hạ tầng du lịch chưa có gì và người dân trên địa bàn cũng chưa hiểu. Phải sau 1 năm, khi nhìn thấy những hiệu quả mà du lịch mang lại, người dân dần đồng thuận và tích cực tham gia cùng doanh nghiệp. Công ty đã từng bước đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch trải nghiệm, cơ sở lưu trú, ăn uống phục vụ khách du lịch. Đồng thời, tập trung đào tạo, rèn luyện kỹ năng cho các hướng dẫn viên, nhất là kỹ năng giao tiếp tiếng Anh; tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn về múa rối, nhạc cụ dân tộc, hát chèo, hát quan họ... để những người dân trước đây chỉ quen với việc đồng áng trở thành những người làm du lịch chuyên nghiệp như hiện nay.

Lúc đầu mới đi vào hoạt động khu du lịch làng quê chỉ có chưa đến 10 người rồi đến 30 người tham gia, bây giờ con số đó đã lên đến 60 người làm du lịch phục vụ khách, 100% là bà con nông dân địa phương. Nhiều người trong thôn khi được Công ty đề nghị chuyển nhượng cái ao thả bèo lẫn với cá tạp, họ còn tỏ ra hoài nghi... Nhưng rồi sau này chính vợ chồng của ông chủ cái ao bèo đấy đã là hướng dẫn viên du lịch cho khách vào tham quan tại gia đình mình. Lúc vắng khách họ có thể lội ruộng trồng rau, cấy lúa nhưng khi cần là lên bờ nói chuyện với khách bằng tiếng Anh một cách trơn tru… Không những thế, họ còn có thể làm giáo viên cầm tay hướng dẫn du khách xuống ao bắt cá, xay lúa, giã gạo, đan lát... Thu nhập từ làm du lịch đã cải thiện cuộc sống người dân, giúp người dân giữ gìn bảo tồn những nét đẹp văn hoá độc đáo của quê hương mình.

- Nhờ những nông dân làm hướng dẫn viên đặc biệt này mà du lịch Yên Đức ngày càng hấp dẫn hơn?

+ Những người nông dân thực thụ tham gia làm du lịch lại tạo ra sự mộc mạc chân thật rất hấp dẫn. Các hoạt động mà du khách đến đây được khám phá rất bình dị, mộc mạc trong cuộc sống thường nhật của người nông dân nhưng lại rất sinh động. Họ sẽ dẫn khách đi xay lúa, giã gạo, úp cá hay tham quan ngôi chùa cổ của làng, xem múa rối nước. Và điều đặc biệt hơn nữa khách đến thăm nhà dân, được tìm hiểu phong tục tập quán và cuộc sống của người dân địa phương.

- Không chỉ khách Tây, hình như khách nội địa những năm gần đây cũng đã có xu hướng hoài cổ khi tìm về với Yên Đức?

+ Trước đây, làng quê Yên Đức chủ yếu chỉ đón khách Tây, nhưng vài năm trở lại đây khách Việt rất nhiều. Điều mà khách du lịch thú vị nhất khi đến đây, đó là du khách không chỉ được hoà mình vào không gian yên bình của làng quê, mà còn có cơ hội trải nghiệm như những người nông dân thực thụ khi được tự tay làm các công việc nhà nông khi xưa.

- Ở đây, các chị có được đào tạo hay tập huấn bài bản không?

+ Thời trẻ, tôi nghe bà, nghe mẹ, nghe các cụ đi trước hát chèo mà hát theo chứ chả được đào tạo bài bản gì cả. Từ hát chèo tôi chuyển sang cả hát văn, biết cả vũ đạo dân gian. Chúng tôi biết cả hát quan họ. Ban đầu hát tặng ở các đám cưới. Giờ đây hát phục vụ du khách. Đến Yên Đức mà du khách không được nghe chúng tôi hát dân ca là họ kiện ngay đấy chứ chẳng chơi (cười).

- Trong các loại hình dân ca, thì chèo là đặc trưng nhất ở Đông Triều. Thế nhưng, ngay ở đây, chèo  đang đứng trước nguy cơ mai một. Theo chị, muốn bảo tồn hát chèo ở Đông Triều thì chúng ta cần phải làm gì?

+ Cách bảo tồn chèo tốt nhất là hãy để chèo sống trong dân, nhân dân là chủ thể lưu giữ chèo. Ngành văn hóa có thể đổ tiền của vào gìn giữ nhưng không bền vững một khi nhân dân không yêu thích không tự giữ thì cũng vẫn cứ mai một.

Vì thế, theo tôi để chèo sống được hãy tạo ra cho người dân những sân chơi những hội thi, hội diễn. Không thể bao cấp hết cho các đội chèo, các câu lạc bộ chèo thì hãy động viên 21 xã phường của thị xã mỗi nơi có ít nhất một câu lạc bộ hát chèo. Họ sẽ tự tập luyện dành thời gian và tâm sức giữ chèo để đi thi. Đến hội thi tiếng hát chèo chỉ cần gom họ lại lo tổ chức lo giải thưởng động viên họ là được. Thậm chí có thể thi giữa các làng với nhau, thi biểu diễn chèo tại lễ hội đền Sinh. Còn phải tính đến việc gìn giữ chèo bằng cách dạy cho lớp trẻ. Rồi thì bảo tồn các ban nhạc chèo dân gian. Nói riêng ở chỗ tôi bây giờ các cụ chơi nhạc chèo, tuy tuổi cao nhưng còn hăng hái lắm. Mỗi khi có khách du lịch, chúng tôi lại mời các cụ ra biểu diễn. Thù lao cho các cụ thì chả bao giờ các cụ hỏi. Chỉ một chút đỉnh gọi là động viên thôi nhưng các cụ biểu diễn rất hăng hái. Với họ quan trọng nhất là có sân chơi và thấy chèo vẫn được yêu thích, vẫn sống giữa nhịp sống bộn bề này.

Chiếu chèo phục vụ du khách tại Khu Du lịch Làng quê Yên Đức.

- Nghe nói, các chị còn đưa hát chèo giới thiệu đến du khách nước ngoài?

+ Với những  tour 2 ngày 3 đêm ở Yên Đức, du khách nước ngoài còn được học hát chèo. Chúng tôi thiết kế chương trình dạy hát chèo những bài đơn giản nhất, dịch lời ra tiếng Anh cho du khách hiểu nghĩa rồi dạy họ hát bằng tiếng Việt. Khách phát âm tiếng Việt chưa sõi nhưng hát thì ngộ nghĩnh và vui lắm. Khách nào cũng thích thú với làn điệu dân ca của Việt Nam ta. Đây là điều kiện rất tốt để chúng tôi có thể quảng bá di sản văn hóa phi vật thể ra với bạn bè quốc tế.

- Chị nói dịch lời Việt ra tiếng Anh. Vậy việc đào tạo ngoại ngữ ở Yên Đức được thực hiện thế nào?

+ Chúng tôi có 2 nhân viên dược đào tạo tiếng Anh chính quy. Còn lại tự dạy cho nhau. Người biết dạy cho người chưa biết. Và hơn hết chúng tôi học trong công việc hàng ngày. Bây giờ không chỉ nhân viên của tôi mà cả những người nông dân tham gia làm du lịch cũng đều có thể nói những câu tiếng Anh giao tiếp cơ bản với du khách. Không chỉ riêng ngoại ngữ và trình độ của bà con được nâng lên đâu mà từ khi Công ty CP Du thuyền Đông Dương đưa du lịch vào làng quê Yên Đức, cuộc sống của bà con nơi đây đã có những chuyển biến rõ rệt. Du lịch đã tạo cho người dân có công ăn việc làm và tăng thêm thu nhập. Người dân đã có ý thức hơn trong việc gìn giữ những nét đẹp văn hoá truyền thống của gia đình, dòng họ, của làng quê cũng như bảo vệ môi trường, cảnh quan tự nhiên. 

-Cám ơn chị về cuộc trò chuyện này!

Phạm Học (Thực hiện)

[links()]