Điều kiện để phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở Bình Liêu

Du lịch sinh thái cộng đồng là loại hình du lịch do cộng đồng tổ chức, dựa vào thiên nhiên và văn hoá địa phương với mục tiêu bảo vệ môi trường. Theo đó, điều kiện tiềm năng về tài nguyên môi trường tự nhiên và nhân văn có ý nghĩa quyết định đến phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở huyện Bình Liêu.

Hát then - tài nguyên du lịch văn hóa của Bình Liêu.

Thế mạnh về sự tồn tại của các hệ sinh thái tự nhiên

Bình Liêu có địa hình đồi núi đa dạng với những địa danh như: Bãi đá thần ở dãy núi Cao Ba Lanh gắn liền với truyền thuyết và lịch sử đấu tranh giữ biên cương của nhân dân các dân tộc Bình Liêu. Thác nước Khe Vằn đã được xếp hạng danh thắng cấp tỉnh. Thác nước cao gần 100m, không gian rộng lớn với 3 tầng nước chảy rì rào như bản hùng ca đêm ngày của núi. Thác nước cũng mang theo sắc thái từng mùa. Vào mùa mưa, dòng thác mang nguồn nước dồi dào tuôn chảy xối xả. Mùa khô, thác hiền hòa như khúc ca trữ tình nồng ấm. 

Chị em phụ nữ Dao Thanh Y và Sán Chỉ trong ngày hội đình Lục Nà. Ảnh: Trần Minh

Quần thể sinh thái Cao Ba Lanh thuộc xã Đồng Văn. Với độ cao 1.050m so với mực nước biển, đứng trên đỉnh Cao Ba Lanh, du khách có thể thu vào tầm mắt một không gian tuyệt đẹp, bao quát cả một vùng biên giới Việt – Trung. Trên đỉnh núi có quần thể đá được gọi là “Bãi đá thần”. Bãi đá có nhiều hòn đá lớn với hình thù dị biệt, được gắn với truyền thuyết rằng ngày xưa, khi quân giặc cướp từ bên kia biên giới tràn sang cướp bóc, người dân gõ vào hòn đá ở bãi đá thần, phát ra tiếng vang lớn làm cho giặc khiếp sợ, hoảng loạn, bỏ chạy. Trong tương lai, Cao Ba Lanh trở thành khu du lịch dành cho những người thích khám phá kết hợp du lịch nghỉ dưỡng bởi ở đây không khí mát mẻ, cảnh đẹp nên thơ.

Quần thể sinh thái Cao Xiêm với độ cao 1.429m, dãy núi Cao Xiêm thuộc địa phận xã Lục Hồn, được mệnh danh là “Nóc nhà của Quảng Ninh”. Với vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ và thơ mộng, Cao Xiêm là điểm đến lý tưởng của nhiều nhóm du lịch phượt, ưa mạo hiểm. Với điểm cao lý tưởng, quần thể thực vật núi Cao Xiêm rất đa dạng và phong phú, phân hóa theo độ cao, thích hợp cho các đoàn du lịch nghiên cứu, tìm hiểu sinh thái.

Ngoài ra, với diện tích hơn 2.616,65ha rừng tự nhiên, nằm trọn trong vùng khí hậu nhiệt đới, hệ sinh thái rừng ở Bình Liêu mang đặc trưng của tiểu vùng sinh thái nhiệt đới và á nhiệt đới. Đặc điểm đó tạo nên quần thể sinh thái độc đáo hiếm có, thay đổi theo 4 mùa rõ rệt trong năm. Khai thác thế mạnh hệ sinh thái rừng gắn liền với tập quán canh tác của đồng bào các dân tộc thiểu số để làm du lịch sinh thái cộng đồng là một trong những thế mạnh đặc trưng của địa phương.

Yếu tố cộng đồng dân

Với dân số trên 3 vạn người, trong đó dân tộc thiểu số chiếm 96%, Bình Liêu là huyện có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao nhất tỉnh và cũng thuộc nhóm huyện có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao nhất cả nước.

Dân tộc Tày, Dao, Sán Chay là ba dân tộc chính ở Bình Liêu. Vốn văn hóa truyền thống đặc sắc của các dân tộc còn giữ được khá nguyên vẹn đã hình thành cho vùng đất này nền văn hóa đa dạng, độc đáo. Điều đó thể hiện qua các lễ hội truyền thống như Hội Soóng cọ của người Sán Chay, Hội Kiêng gió của người Dao Thanh Phán, Hội đình Lục Nà của đồng bào các dân tộc Bình Liêu... Các hình thức diễn xướng văn nghệ dân gian như hát then - đàn tính, hát Soóng cọ, hát Sán cố được đồng bào lưu giữ, sử dụng trong sinh hoạt tạo nên đời sống tinh thần vô cùng phong phú.

Cảnh sắc nên thơ ở Bình Liêu.

Bên cạnh đó, huyện cũng đang tập trung xây dựng các mô hình bảo tồn giá trị văn hóa các dân tộc: Bản Văn hóa người Tày ở Đồng Thanh (xã Hoành Mô), bản văn hóa người Sán Chay ở Thánh Thìn (xã Húc Động), bản văn hóa người Dao ở Nà Nhái (Vô Ngại), Sông Moóc (xã Đồng Văn). Tại các địa điểm này sẽ khôi phục và đưa các sinh hoạt cộng đồng như lễ mừng cơm mới, Lễ Lảu then (dân tộc Tày), Lễ cấp sắc, Lễ Phùn Voòng (dân tộc Dao). Đồng thời xây dựng các chương trình hướng dẫn chế biến món ăn, tạo thành hoạt động trải nghiệm ẩm thực... Đây sẽ là những địa chỉ tiêu biểu cho du khách tìm hiểu giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số ở Bình Liêu.

Những thuận lợi về địa lý

Bình Liêu cách thành phố Hạ Long hơn 100km. Ngoài tiếp giáp với các huyện khác trong tỉnh (Tiên Yên, Hải Hà, Đầm Hà), Bình Liêu còn tiếp giáp với huyện Đình Lập (Lạng Sơn), có hơn 43km đường biên giới tiếp giáp với Trung Quốc. Bình Liêu rất gần và dễ tiếp cận với các trung tâm kinh tế lớn để trở thành một cầu nối quan trọng trong mở rộng quan hệ hợp tác, giao lưu hàng hóa, dịch vụ không chỉ ở Việt Nam, mà còn với các tỉnh Quảng Tây, Quảng Đông và Vân Nam, Trung Quốc.

Mặt khác, khu kinh tế cửa khẩu Hoành Mô – Đồng Văn nằm gần các khu du lịch lớn như Hạ Long, Vân Đồn, Móng Cái, nằm trên đường đi của các tuyến du lịch lớn Hà Nội – Hạ Long – Vân Đồn – Móng Cái – Trung Quốc. Triển vọng thông tuyến du lịch quốc tế cho du khách Trung Quốc nằm sâu trong đất liền (Sùng Tả và Khâm Châu) để nghỉ dưỡng chữa bệnh và du lịch biển ở các khu du lịch của Quảng Ninh là rất lớn.

Từ năm 2014, Huyện ủy, UBND huyện Bình Liêu đã quyết liệt chỉ đạo công tác phát triển du lịch trên địa bàn; triển khai xây dựng Quy hoạch phát triển Du lịch huyện Bình Liêu đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 và Đề án bảo tồn giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện để làm cơ sở phát triển du lịch trong thời gian tới. Đồng thời, huyện chỉ đạo phát triển các sản phẩm nông lâm sản, sản phẩm đặc trưng của địa phương để phục vụ phát triển du lịch theo Chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” (OCOP). Đặc biệt, huyện đã quan tâm huy động các nguồn vốn đầu tư, nhất là nguồn vốn xã hội hóa để ưu tiên đầu tư hạ tầng phục vụ phát triển du lịch, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút các doanh nghiệp đầu tư khai thác phát triển du lịch trên địa bàn huyện.

Để xây dựng Bình Liêu trở thành thương hiệu điểm đến  có sức hấp dẫn với du khách trong và ngoài nước, huyện Bình Liêu cần tiếp tục tập trung hoàn thành quy hoạch phát triển du lịch Bình Liêu định hướng đến năm 2030. Việc thực hiện quy hoạch luôn gắn với giữ gìn cảnh quan thiên nhiên; quản lý tốt việc cấp phép xây dựng các cơ sở lưu trú đảm bảo đúng quy hoạch được duyệt, hài hòa với môi trường, không phá vỡ cảnh quan thiên nhiên; tăng cường kiểm tra, giám sát để ngăn chặn và xử lý nghiêm những trường hợp xây dựng không phép, không đúng quy hoạch kiến trúc.

Tô Đình Hiệu (Trung tâm TT-VH Bình Liêu)

[links()]