Du lịch gắn với nông nghiệp: Mới ở bước chạy đà, khởi động…

Phát triển du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới là chủ trương chung của trung ương. Đề án này hiện đang được Bộ VH,TT&DL trình lên Thủ tướng Chính phủ xem xét phê duyệt. Ở Quảng Ninh, việc phát triển du lịch gắn với nông nghiệp mặc dù chưa nhiều, chủ yếu là tự phát, tự thân nhưng thời gian qua đã có những khởi sắc nhất định…

Có điểm sáng nhưng chưa rõ nét

Mô hình du lịch làng quê Yên Đức là điểm du lịch gắn với nông nghiệp thành công, thu hút du khách nhiều nhất trên địa bàn tỉnh thời gian qua.

Hiện nay, toàn tỉnh có nhiều điểm du lịch gắn với nông nghiệp đã được tỉnh công nhận là điểm du lịch, như: Làng quê Yên Đức, làng nghề gốm sứ Đông Triều (Đông Triều), làng nghề truyền thống Hưng Học (phường Nam Hòa, TX Quảng Yên), thiên đường hoa Quảng La và các điểm phụ trợ trang trại hoa lan Đồng Ho, khu trồng cây ăn quả chất lượng cao xã Dân Chủ, cánh đồng rau – hoa chất lượng cao xã Lê Lợi (huyện Hoành Bồ), nuôi cấy ngọc trai tại vụng Tùng Sâu (Vịnh Hạ Long), khu đồi trà hoa vàng, ba kích tím (huyện Ba Chẽ)… Trong số đó, điểm du lịch gắn với nông nghiệp thành công, thu hút du khách nhiều nhất thời gian qua là mô hình du lịch làng quê Yên Đức, do Công ty Du thuyền Đông Dương (này là Công ty CP Du lịch Sen Á Đông) đầu tư xây dựng. Du lịch nơi đây, ngoài phong cảnh yên bình, đẹp của một làng quê thuần nông, điều làm du khách bất ngờ nhất đó là những người nông dân thực thụ tham gia làm du lịch. Hoạt động du lịch phát triển không chỉ giải quyết việc làm, cải thiện cuộc sống mà còn giúp người dân giữ gìn, bảo tồn những nét đẹp văn hóa độc đáo của quê hương mình.

Không chỉ Du lịch làng quê Yên Đức mà những mô hình trang trại, trồng cây ăn quả… tại một số địa phương cũng cho thấy, du lịch gắn với nông nghiệp đã đem lại hiệu quả trong phát triển KTXH cho địa phương, doanh nghiệp. Sự tham gia trực tiếp của người dân trong các hoạt động du lịch tạo nên sự phong phú, hấp dẫn của các sản phẩm, đồng thời đem lại thu nhập cao hơn cho bà con bên cạnh hoạt động nông nghiệp thuần túy… Đây là đánh giá của Sở NN&PTNT tại hội thảo về Phát triển sản phẩm du lịch gắn với nông nghiệp, diễn ra tại TP Hạ Long vào cuối tháng 7 vừa qua.

Cánh đồng rau – hoa chất lượng cao xã Lê Lợi (huyện Hoành Bồ) là một trong những điểm du lịch gắn với nông nghiệp đã được UBND tỉnh công nhận.

Để có cơ sở phát triển rộng rãi hơn các sản phẩm du lịch gắn với nông nghiệp, trong hơn 1 năm qua, đoàn các cơ quan liên ngành của tỉnh do Sở Du lịch chủ trì đã tiến hành khảo sát 35 điểm sản xuất nông nghiệp tại 10 địa phương trong toàn tỉnh. Đây là các điểm do các địa phương đề xuất căn cứ vào tiềm năng, lợi thế, thực trạng các điểm cũng như sự đồng thuận của các tổ chức, cá nhân liên quan. Qua khảo sát cho thấy, các điểm cơ bản có tiềm năng phát triển loại hình du lịch gắn với trải nghiệm nông nghiệp, trước mắt thu hút đối tượng khách theo nhóm nhỏ, gia đình hoặc cá nhân. Một số điểm có vị trí thuận lợi, cảnh quan đẹp, có điều kiện về cơ sở vật chất, bước đầu đã có những đoàn khách đến tham quan trải nghiệm. Tuy nhiên, đa số là các điểm sản xuất nông nghiệp theo phương pháp truyền thống với quy mô nhỏ và vừa, tại những vùng sản xuất cách xa các điểm tài nguyên thiên nhiên...

Nổi trội hơn cả là 3 điểm: Cơ sở sản xuất rau thủy canh của Công ty CP Đầu tư Xây dựng và Thương mại 188 tại phường Mạo Khê (Đông Triều); Khu vực đồi chè xã Quảng Long (huyện Hải Hà); Khu vực sản xuất nông nghiệp của xã Tiền An, TX Quảng Yên (gồm khu Vườn Chay, khu của Công ty CP Đầu tư Song Hành, HTX nông nghiệp Hoa Sen). Các điểm sản xuất nông nghiệp này có cảnh quan đẹp, giao thông khá thuận tiện và cơ sở vật chất đảm bảo cho mức tối thiểu phục vụ du khách và đã có các hoạt động khai thác liên quan du lịch trải nghiệm. Vì vậy, đoàn đánh giá là các điểm này có thể thí điểm phát triển thành sản phẩm du lịch kết hợp tham quan trải nghiệm nông nghiệp, tuy nhiên cần có sự đầu tư, quản lý, định hướng và hỗ trợ trong việc phát triển gắn với du lịch.

HTX chất lượng cao Hoa Phong (TX Đông Triều) là một trong số 35 điểm sản xuất nông nghiệp được khảo sát tại 10 địa phương trong toàn tỉnh, nhằm phát triển loại hình du lịch gắn với trải nghiệm nông nghiệp.

Còn lại, nhìn chung các cơ sở sản xuất nông nghiệp hiện nay chủ yếu tập trung cho hoạt động sản xuất, quy mô còn nhỏ. Điều kiện phục vụ cho du lịch hạn chế vì nhiều mô hình trồng cây ăn quả, trồng hoa… chịu tác động của tính thời vụ nông nghiệp nên ảnh hướng tới khả năng sẵn sàng cung ứng đáp ứng nhu cầu cho du khách. Các điều kiện về hạ tầng, như: Đường giao thông, bãi đỗ xe, khu vực vệ sinh… tại các cơ sở nông nghiệp còn nhiều khó khăn. Cơ sở vật chất gắn với du lịch, như hệ thống biển chỉ dẫn, khu trưng bày, giới thiệu sản phẩm, khu vực đón tiếp khách… chưa có sự đầu tư. Nguồn nhân lực phục vụ cho hoạt động du lịch từ các mô hình nông nghiệp còn thiếu và chưa có sự chuẩn bị. Những điều này cũng là dễ hiểu khi mà thực tế, nhiều mô hình du lịch gắn với nông nghiệp vẫn mang tính tự phát, chưa có chiến lược phát triển lâu dài, thu hút được sự tham gia trực tiếp của người dân địa phương. Vì vậy, kỹ năng giao tiếp, chuyên môn nghiệp vụ du lịch của người dân tham gia du lịch nông nghiệp còn hạn chế; sản phẩm du lịch chưa rõ tính đặc trưng và chưa thu hút các doanh nghiệp lữ hành tham gia…

Cần có sự vào cuộc đồng bộ

Để tiến hành xây dựng sản phẩm du lịch gắn với nông nghiệp một cách bài bản, rõ nét và hiệu quả hơn, đánh giá của Sở Du lịch cho rằng cần phải khắc phục những điểm yếu hiện nay. Theo đó, cần có sự đầu tư từng bước về quy hoạch, xây dựng cơ sở hạ tầng vật chất, tuyên truyền cho người dân, thực hiện các chính sách thúc đẩy sản xuất nông nghiệp kết hợp du lịch, đào tạo nguồn nhân lực, quảng bá xúc tiến… Thiết nghĩ, làm được như vậy cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các sở, ban, ngành của tỉnh, chính quyền các địa phương và sự hưởng ứng tích cực của doanh nghiệp du lịch, đơn vị lữ hành, các cơ sở canh tác và cộng đồng dân cư.

Cơ sở sản xuất rau thủy canh của Công ty CP Đầu tư Xây dựng và Thương mại 188 tại phường Mạo Khê (Đông Triều) có ưu thế nổi trội, được đánh giá có thể thí điểm phát triển thành sản phẩm du lịch kết hợp tham quan trải nghiệm nông nghiệp.

Xin trở lại thành công của Công ty CP Du thuyền Đông Dương ở mô hình du lịch gắn với nông nghiệp tiên phong của tỉnh là Du lịch làng quê Yên Đức. Theo đánh giá, trải qua 6 năm hoạt động, đến nay, Yên Đức đã là một điểm tham quan du lịch trải nghiệm cộng đồng nông thôn nổi tiếng. Nơi đây hàng tháng đón trung bình 4.000 lượt khách trong và ngoài nước với các dịch vụ trải nghiệm hoạt động nông nghiệp, xem người nông dân biểu diễn múa rối nước, hát quan họ, tham quan các gia đình, nghỉ tại làng, thưởng thức ẩm thực làng quê... Tuy nhiên, như nhận định của chính lãnh đạo doanh nghiệp, cho đến nay, các bên (doanh nghiệp, chính quyền và người dân địa phương) không cùng nhận thức rõ về vai trò, trách nhiệm, lợi ích của mình để có sự hợp tác phát triển, cùng nhìn về mục tiêu bền vững mà chỉ là tư duy phát triển du lịch cộng đồng theo ý nghĩa thuần túy là doanh nghiệp đến và tạo ra các dịch vụ du lịch. Do vậy, mô hình dù có thương hiệu và uy tín nhưng tới nay còn rất nhỏ, chưa đem lại được nhiều lợi ích cho các bên tham gia, nhất là người dân địa phương. Không gian phát triển du lịch không được quy hoạch để đảm bảo các tài nguyên du lịch về cảnh quan sinh thái và văn hóa được gìn giữ và phát huy. Hạ tầng du lịch không được quy hoạch, đầu tư để đảm bảo việc khai thác du lịch không xung đột với đời sống sinh hoạt của người dân, dẫn tới Yên Đức khó có thể đón được nhiều khách và thiết lập được sự chia sẻ lợi ích rõ ràng cho người dân…

Với định hướng phát triển du lịch gắn với nông nghiệp, các mô hình, sản phẩm du lịch nông nghiệp đi sau của Quảng Ninh rất cần phát huy những điểm mạnh đã đạt được, đồng thời rút kinh nghiệm từ các hạn chế, tồn tại của mô hình Du lịch làng quê Yên Đức để có kết quả cao hơn, lan tỏa lợi ích tốt hơn nữa cho các bên cùng tham gia.

Ngọc Mai