Về trảy hội làng của người Dao Thanh Y xã Bằng Cả

Bên cạnh lễ cấp sắc, lễ cầu mùa, hội làng là lễ hội lớn nhất trong năm của người Dao Thanh Y xã Bằng Cả, huyện Hoành Bồ. Về trảy hội dịp đầu tháng 2 âm lịch, du khách sẽ được hòa mình vào một không gian rộn ràng, nhiều màu sắc của những hoạt động văn hóa, lễ hội đặc sắc.

Hội làng người Dao Thanh Y xã Bằng Cả, là lễ hội lâu đời, gắn liền với sự hình thành và phát triển của cộng đồng người Dao ở đây từ hàng trăm năm trước. Theo những bậc cao niên thì không ai biết hội làng có từ bao giờ, chỉ biết rằng hội làng gắn liền với cuộc sống, sự hình thành làng bản của người Dao Thanh Y, Bằng Cả cách đây trên 300 năm.

Ném còn trong Lễ hội đầu năm của người Dao Thanh Y xã Bằng Cả (Hoành Bồ).

Hội làng không chỉ là nơi gửi gắm những ước mong của người dân về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc mà còn chứa đựng trong đó cả đời sống văn hóa tinh thần độc đáo, kết tinh văn hóa hàng trăm năm của người Dao Thanh Y nơi đây. Hội làng tồn tại theo cả chiều dài phát triển của đồng bào Dao Thanh Y nên mang đậm “hơi thở” của đời sống tinh thần, của truyền thống lâu đời, giàu bản sắc dân tộc. Từ trang phục, vật phẩm cúng lễ cho tới các nghi lễ trong lễ hội đều được đồng bào tiếp nối, phát huy giá trị.

Đến Hội làng, điều đầu tiên gây ấn tượng với du khách chính là không khí vui nhộn, không gian tràn ngập màu sắc của trang phục rực rỡ của người Dao Thanh Y. Theo quy định của Hội làng, người tham dự hội phải mặc trang phục truyền thống. Không chỉ vậy, bạn còn thấy những hoạt động tín ngưỡng, cộng đồng độc đáo chỉ có ở hội làng. Đó là: Ngày Hội làng, chủ mỗi gia đình mang góp một con gà, một bát gạo nếp, 1-2 lít rượu chua… nộp cho các trưởng tộc. Đây chính là vật phẩm để chuẩn bị cho lễ cúng tế được chủ trì bởi các thầy mo. Ngày Hội làng, người Dao Thanh Y tổ chức ba nghi lễ cầu chính, là: Lễ cầu trời, thổ địa, thổ công, thành hoàng làng cầu mưa thuận gió hòa, làm ăn phát đạt, mùa màng tốt tươi; Lễ cầu cho các dòng họ, dân bản hạnh phúc, mạnh khỏe, đoàn kết, sống vui vẻ thuận hòa; Lễ cầu cho mọi người làm ăn phát tài phát lộc, không bị muông thú phá rừng, phá rẫy, cho thóc đầy bồ, trâu bò, lợn, gà đầy chuồng.

Thiếu nữ Dao Thanh Y trảy hội trong trang phục rực rỡ.

Hội làng còn là không gian lưu giữ những trò chơi dân gian, vui chơi giải trí đặc sắc của người Dao Thanh Y, như: Đánh cờ, ném còn, kéo co, bắn nỏ, đẩy gậy; hát đối giao duyên... Đặc biệt ở Hội làng còn có trò "ném còn", chứ không phải tung còn như ngày nay. Tung còn ngày nay là được cách điệu hóa. Đến ngày Hội làng, thanh niên nam nữ đến tuổi trưởng thành đứng thành hai hàng, người nam sẽ ném quả còn vào phía người nữ, nếu đồng ý cô gái sẽ đứng yên và quả còn ném trúng đôi nam nữ tự tách đám đông; nếu không đồng ý cô gái sẽ tránh và quả cầu rơi xuống đất…

Ông Đặng Văn Mạnh, Chủ tịch UBND xã Bằng Cả, cho biết: Hội làng đầu năm ngày càng được quan tâm tổ chức quy củ hơn, vừa duy trì nét văn hóa đặc sắc vừa giữ được những hoạt động độc đáo nhất. Hội làng thường được tổ chức với một số sự kiện nổi bật của xã để thêm phần sôi động, trang trọng.

Du khách được mời thưởng thức đặc sản rượu bâu tại hội làng.

Hội làng năm 2019 được xã Bằng Cả tổ chức ngày 1/2 âm lịch (tức ngày 6/3/2019) tại Khu Bảo tồn văn hóa người Dao Thanh Y. Không chỉ có các hoạt động lễ hội vui nhộn, về trảy hội đầu năm du khách còn được thưởng thức nghệ thuật ẩm thực hấp dẫn của người Dao, được mời uống rượu bâu chua đặc sản...

Hà Phong