Bảo vệ môi trường để phát triển du lịch bền vững

Quảng Ninh được thiên nhiên ưu đãi nhiều danh lam thắng cảnh, đặc biệt là Vịnh Hạ Long - Di sản thiên nhiên thế giới 2 lần được tổ chức UNESCO công nhận. Không những thế, Quảng Ninh còn bảo tồn được nhiều di tích lịch sử, văn hóa có giá trị.

Những năm qua, du lịch Quảng Ninh đã có bước phát triển mạnh mẽ, đóng góp tích cực cho kinh tế - xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, để du lịch Quảng Ninh phát triển bền vững thì một trong những vấn đề quan tâm hàng đầu hiện nay là bảo vệ môi trường.

5 tháng đầu năm nay, du lịch Quảng Ninh đón trên 6,5 triệu lượt khách, tăng 26%, đạt 55% kế hoạch năm, trong đó khách quốc tế đạt gần 2,2 triệu lượt, tăng 12%, đạt 43% so với kế hoạch năm. Tổng thu từ khách du lịch đạt trên 11.000 tỷ đồng, tăng 32%, đạt 50% so với kế hoạch năm. Với sự tăng trưởng nhanh như hiện nay, ngành Du lịch đã có những đóng góp quan trọng trong phát triển kinh tế của tỉnh.

Lượng khách du lịch liên tục gia tăng gây áp lực về môi trường tại các tuyến đảo. Trong ảnh: Khách du lịch ra tham quan tuyến đảo tại Cảng tàu Vân Đồn.

Thế nhưng, việc du lịch phát triển nhanh, mạnh trong những năm gần đây đã tạo sức ép rất lớn đến môi trường tự nhiên, đặc biệt là những khu du lịch ven biển. Cùng với sự gia tăng về lượng khách, các chất thải từ hoạt động du lịch ngày một tăng nhanh, nhất là ở các vùng trọng điểm phát triển du lịch; đa dạng sinh học, cảnh quan nhiều khu vực bị xâm hại nghiêm trọng.

Theo đánh giá của một số chuyên gia du lịch, Quảng Ninh là một tỉnh có rất nhiều tiềm năng về phát triển du lịch. Song, tiềm năng ấy cần được khai thác đúng cách, nếu không sẽ rất dễ rơi vào tình trạng chạy theo nhu cầu nhất thời để đáp ứng một cách vội vã, thậm chí bỏ qua một số tiêu chí văn minh để kinh doanh theo lối “chộp giật”, tận thu, bất chấp nguy cơ, hiểm họa đe dọa trực tiếp đời sống, văn hóa, môi trường,... của địa phương.

Mặc dù, thời gian qua, Quảng Ninh đã có nhiều giải pháp bảo vệ môi trường tự nhiên để phát triển du lịch nhưng ở một số điểm du lịch trên địa bàn tỉnh hiện nay, việc bảo vệ cảnh quan môi trường chưa được đi vào nền nếp. Sự gia tăng ngày càng nhanh lượng khách du lịch kéo theo việc xuất hiện tràn lan các cơ sở dịch vụ đã dẫn đến việc sử dụng quá mức tài nguyên, gây tác động xấu đến môi trường xung quanh. Tình trạng rác thải vẫn là một vấn đề nóng. Điều này bộc lộ rõ nhất vào các mùa cao điểm khi lượng khách đến với các điểm du lịch đông. Những sự kiện lễ hội văn hóa, thể thao, du lịch thu hút hàng vạn người xem, sau khi kết thúc lại phải huy động các lực lượng tham gia thu gom rác.

Đoàn viên thanh niên huyện Cô Tô phát túi giấy, tuyên truyền cho du khách không mang túi nilon lên đảo để bảo vệ môi trường.

Thêm nữa, tại một số địa phương mới phát triển du lịch, nhất là tại các tuyến đảo, việc phát triển du lịch quá nhanh, quá “nóng” đã gây ra những nguy cơ ô nhiễm môi trường. Hiện nay, vấn đề xử lý rác thải ở một số điểm du lịch tuyến đảo vẫn chưa được xử lý triệt để. Tại các khu vực biển đảo, việc đầu tư xây dựng hàng loạt những khu resort nghỉ dưỡng sang trọng đã góp phần làm “thay da đổi thịt” bộ mặt vùng kinh tế ven biển. Song điều đáng lo ngại là sự phát triển ồ ạt của các dự án đã và đang khiến quy hoạch du lịch biển bị phá vỡ, ảnh hưởng đến môi trường biển. Sự bùng nổ những khu nghỉ dưỡng ven biển còn làm gia tăng áp lực lên môi trường ven biển, tăng nguy cơ xói mòn đường bờ biển và làm suy thoái hệ sinh thái biển đảo. Tại một số khu nghỉ dưỡng ven biển hiện nay chưa có được hệ thống xử lý chất thải và nước thải chuyên nghiệp, dẫn đến việc nước thải chưa qua xử lý vẫn đang xả trực tiếp ra biển. 

Hiện nay, việc đẩy mạnh đầu tư phát triển du lịch đang là một trong các ưu tiên hàng đầu của nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh có lợi thế về tài nguyên du lịch. Tuy nhiên, nếu sự phát triển quá nhanh các hoạt động du lịch nhưng thiếu quy hoạch đồng bộ sẽ ảnh hưởng đến đời sống dân cư, văn hóa bản địa, phá vỡ cảnh quan thiên nhiên, đe dọa phát triển du lịch trong tương lai.

Xác định môi trường đóng vai trò quyết định trong việc định hướng phát triển du lịch theo hướng bền vững, trong những năm qua, tỉnh Quảng Ninh đã chỉ đạo các địa phương, ngành chức năng có định hướng quy hoạch du lịch gắn với ưu tiên bảo vệ môi trường, góp phần tạo cảnh quan, cải thiện khí hậu khu vực và hướng đến một nền du lịch xanh - bền vững.

Theo đó, tỉnh ưu tiên phát triển các sản phẩm du lịch thân thiện với môi trường. Đồng thời tăng cường các biện pháp quản lý, bảo vệ môi trường để phòng ngừa, ngăn chặn các nguồn gây ô nhiễm mới; kiểm soát nguồn ô nhiễm, suy thoái môi trường từ các hoạt động phát triển kinh tế có ảnh hưởng đến môi trường tại các khu, điểm du lịch như xây dựng, phát triển công nghiệp, khai thác khoáng sản, giao thông vận tải, nuôi trồng thủy sản, sản xuất ở các làng nghề... Tỉnh cũng ưu tiên nguồn lực đầu tư để triển khai các chương trình bảo vệ, phát triển rừng, bảo vệ các hệ sinh thái và đa dạng sinh học; thực hiện tốt việc bảo tồn diện tích rừng nguyên sinh, bảo vệ rừng đặc dụng; đẩy mạnh việc trồng rừng ngập mặn ven biển, rừng phòng hộ chắn sóng, chắn cát, nhất là ở các vùng xung yếu rủi ro cao trước tác động của biến đổi khí hậu... Tuy nhiên, vấn đề bảo vệ môi trường để phát triển du lịch vẫn là một thách thức không nhỏ trong giai đoạn hiện nay.

Quảng Ninh đang phấn đấu đến năm 2020, du lịch cơ bản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong cơ cấu GDP của tỉnh; góp phần thực hiện ba đột phá chiến lược gắn với mô hình tăng trưởng, chuyển đổi phương thức từ “nâu” sang “xanh”... Để thực hiện mục tiêu đó, bên cạnh việc thu hút đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch, nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch, địa phương luôn xác định việc khai thác các giá trị tài nguyên thiên nhiên phải đi đôi với việc bảo tồn, tôn tạo các giá trị tự nhiên nhân văn, đảm bảo mục tiêu phát triển gắn với việc bảo vệ môi trường cảnh quan phát triển bền vững.

Theo đó, để du lịch phát triển bền vững, phát triển thành ngành kinh tế chủ lực của tỉnh, Quảng Ninh cần tăng cường hơn nữa công tác bảo tồn di sản, bảo vệ môi trường sinh thái, coi trọng phát huy các giá trị văn hoá bản địa để xây dựng các sản phẩm du lịch đặc sắc, tăng sự trải nghiệm cho du khách, xây dựng quy hoạch hạ tầng giao thông đồng bộ, đẩy mạnh việc sử dụng công nghệ thông tin, internet để quảng bá du lịch, giáo dục nâng cao nhận thức của người dân và cộng đồng tham gia phát triển du lịch. Phát triển du lịch vì chất lượng cuộc sống, du lịch phải gìn giữ được cảnh quan môi trường và mang lại lợi ích cho người dân, cho cộng đồng là những biện pháp mạnh nhằm xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh du lịch.

Thu Nguyên