Thăm bảo tàng giữa lòng Di sản Vịnh Hạ Long

Được bình chọn là một trong những làng chài đẹp nhất thế giới, Cửa Vạn là địa danh nhiều du khách yêu thích ghé thăm khi tới Vịnh Hạ Long. Dù làng chài đã được di dời lên bờ để đảm bảo an sinh xã hội, nhưng du khách vẫn có thể tìm hiểu về giá trị văn hóa, nét độc đáo của làng chài ở một bảo tàng giữa lòng Di sản, đó là Trung tâm Văn hóa nổi Cửa Vạn (Ban Quản lý Vịnh Hạ Long).

Trung tâm Văn hóa nổi Cửa Vạn nằm ở khu vực vụng Tùng Sâu trên Vịnh Hạ Long, được khánh thành vào tháng 5/2006, thuộc dự án Bảo tàng sinh thái Hạ Long do Chính phủ Na uy tài trợ. Tới đây, du khách sẽ được nghe nhiều câu chuyện thú vị về vị trí, lịch sử của làng chài Cửa Vạn. Ngay từ tên gọi Cửa Vạn đã gắn liền với nhiều câu chuyện, nhiều tích thú vị. Theo lý giải của nhiều người già trong làng thì khu vực mà ngư dân sinh sống nằm trong một vụng kín gió gần cửa biển có tên là Cửa Vạn, nên gọi là làng chài Cửa Vạn. Có người lại cho rằng, làng chài Cửa Vạn là tên ghép của hai từ: Cửa và Vạn. Cửa là lối thông ngoài biển, chỗ tàu thuyền thường ra vào. Vạn là làng của những người làm nghề đánh cá trên mặt sông, mặt biển.

Không gian trưng bày bên trong Trung tâm Văn hóa nổi Cửa Vạn.

Nằm ở vụng kín gió, Trung tâm Văn hóa nổi Cửa Vạn có diện tích mặt sàn nổi rộng là 420m². Giữa không gian trong lành, yên bình của làng chài, du khách sẽ cảm nhận đầy đủ hơn về đời sống vật chất, tinh thần của ngư dân vạn chài trên Vịnh. Hiện, Trung tâm lưu trữ và trưng bày khoảng 1.500 tài liệu và hiện vật, trong đó có khoảng 150 hiện vật gốc, hiện vật quý cách đây trên 3.000 năm. Các gian trong Trung tâm được bố trí, trưng bày sinh động; các mô hình tinh xảo, giống như thật; nhiều hiện vật được sưu tập từ chính đời sống của người dân. Các hiện vật được trưng bày theo chủ đề: Tự nhiên và con người; phương thức kiếm sống; đời sống vật chất, thuỷ cư với cuộc sống đời người; tâm linh và cuộc sống tinh thần... Từ sau năm 2014, Trung tâm còn bổ sung thêm phần trưng bày cuộc sống của ngư dân ở nơi tái định cư trên bờ, mang đến cái nhìn toàn diện về cuộc sống ngư dân làng chài Cửa Vạn xưa và nay.

Đối với du khách say mê tìm hiểu về văn hóa vạn chài chắc hẳn sẽ thích thú bộ sưu tập hiện vật là các ngư cụ đánh bắt truyền thống, các tư liệu về đời sống văn hoá, tinh thần của ngư dân trên Vịnh Hạ Long. Đây cũng là một trong những điểm nổi bật của Trung tâm. Cùng với đó, Trung tâm còn là nơi trình diễn, trình chiếu loại hình văn hóa phi vật thể, các làn điệu hát giao duyên độc đáo, đặc sắc của cộng đồng ngư dân và các bộ phim tài liệu, phóng sự... về cuộc sống của ngư dân vạn chài trên Vịnh Hạ Long.

Trung tâm cũng phối hợp với các họa sĩ tổ chức trưng bày tranh giấy dó về Vịnh Hạ Long, làng chài; tổ chức các buổi trưng bày, triển lãm giới thiệu về ngư cụ, đời sống văn hóa làng chài. Gần đây, Trung tâm còn tổ chức đổi mới việc biểu diễn văn nghệ, hát giao duyên trên biển cho du khách. Điểm thú vị là các hoạt động này đều do chính nhân viên của Trung tâm, vốn là con em ngư dân làng chài, biểu diễn.

Du khách thích thú khi tham quan Trung tâm Văn hóa nổi Cửa Vạn.

Đến Cửa Vạn, thật thú vị khi du khách được lênh đênh trên thuyền nan vào thăm Trung tâm rồi dạo vòng quanh khu làng chài yên bình, xinh đẹp. Dù đã được di dời, thế nhưng không gian sống, một số mô hình thuyền, nhà bè vẫn còn được lưu giữ lại, khiến cho chuyến tham quan của du khách thêm phần sống động.

Không chỉ là nơi bảo tồn, kết nối các giá trị văn hóa; nơi học tập, nghiên cứu lý tưởng cho sinh viên, học sinh, Trung tâm Văn hóa nổi Cửa Vạn còn là một điểm đến tham quan thú vị. Từ ngày 26/7/2017, Trung tâm Văn hóa nổi Cửa Vạn được di chuyển ra giữa làng chài để thuận tiện đón du khách tham quan. Du khách có thể tham gia các chương trình biểu diễn hát giao duyên theo các khung giờ, từ: 9h30-11h30 và 13h20-15h00, thời gian mở cửa đón khách của Trung tâm là từ 7h30 tới 17h00 hằng ngày.

Tạ Quân