Sắc màu ẩm thực Tết của bà con các dân tộc Quảng Ninh

Quảng Ninh là nơi cư trú và sinh sống của 22 dân tộc Kinh, Dao, Sán Chỉ, Sán Chay, Hoa... Mỗi dân tộc có những nét văn hoá truyền thống riêng của mình; và điều đó thể hiện thật rõ nét ngay trong mâm cỗ Tết...
        
Kỳ 1:  Bánh tày lồng ệp và bánh bạc đầu - Món quà ngày tết của người Sán Dìu

-Bánh tày lồng ệp thường được người Sán Dìu làm trong những ngày lễ tết hay trong dịp thờ cúng tổ tiên. Bánh hình tròn, tượng trưng cho trời, cho con cháu những bài học giá trị của hạt gạo với đời sống của con người.

Mùa đông, bánh để cả tuần sau Tết vẫn không hỏng mà cứng đanh lại, người ta cắt tày lồng ệp đem chiên. Trái với cái giòn giòn của vỏ bánh, bên trong bánh là cái mềm, dẻo đặc trưng. Chút cay của gừng, chút bùi của lạc, vừng, sự ngọt đậm của đường phên, món bánh trở thành thức quà khoái khẩu những ngày xuân se lạnh…

Làm bánh tày lồng ệp khá cầu kỳ. Người ta trộn bột nếp 7 phần, bột tẻ 3 phần, với nước cốt củ gừng, lạc rang giòn tách đôi, đường phên nấu cho chảy. Cái tài của người làm bánh là làm sao cho nước đường phên hoà với bột đến, đủ độ dẻo quánh, không khô quá mà cũng không nhão quá. Bột được đổ vào khuôn, dưới lót một lần lá chuối, rồi cho lên hấp. Đến khi dùng đũa xiên vào khuôn bột mà đầu đũa không bị bột dính thì bánh đã chín. Lúc đó đem treo bánh lên cao cho ráo nước.

Bánh có màu vàng nâu của đường phên, mặt bánh là lạc, vừng loáng thoáng, nhìn đẹp mắt, chưa ăn đã có thể cảm nhận được cái dẻo, mát của nó. Trẻ con thường ngóng chờ nhất lúc người lớn lấy bánh. Khói ngào ngạt, nước gừng thơm lừng, những đôi mắt háo hức mong chờ được nếm thử... Tày lồng ệp không phải thức quà cho người thiếu kiên nhẫn. Bánh không nên ăn ngay, mà ngon nhất phải sau đó nửa ngày, có khi đến cả ngày. Vì khi nguội, bánh khô lại, ăn mới không ngán. Ngày giỗ chạp, lễ tết trong nhà người Sán Dìu không thể thiếu bánh tày lồng ệp. Bánh được trẻ em, người già rất thích vì sự dẻo mềm, ngọt ngào.

Món bánh bạc đầu ăn ngọt, mát, không béo ngậy do chỉ được làm từ bột nếp luộc chín nên người già cũng thích mà trẻ em cũng mê. Còn tên gọi khá lạ tai của bánh có lẽ là do lớp bột trắng bao ngoài trông như màu tóc của các cụ già nên người ta gọi luôn là bạc đầu chăng?

- Bánh bạc đầu cũng là một món không thể thiếu trong mâm cỗ dâng cúng tổ tiên của người Sán Dìu vào dịp Tết. Bánh được làm từ bột nếp xay mịn, nhào dẻo rồi luộc cho đến khi từng khối bột nổi lên trong nồi nước sôi. Nhân bánh gồm có lạc, vừng rang thơm, giã nhỏ, trộn đều cùng đường cát trắng. Ngắt từng miếng bột nhỏ, nặn cho dẹt, nhồi nhân vào giữa, xoa một lớp bột đã được rang chín bên ngoài, thế là có thể ăn ngon lành.

(Còn nữa)

Hải An