Sản phẩm hàng lưu niệm du lịch: Thiếu đặc trưng địa phương

Khi đi du lịch ở bất kỳ một địa điểm nào đó, tâm lý mua một món quà về làm lưu niệm để ghi lại dấu ấn chuyến đi đã trở thành thói quen của rất nhiều du khách. Ở Quảng Ninh, các mặt hàng lưu niệm phục vụ khách du lịch tương đối đa dạng về chủng loại, mẫu mã; thế nhưng các sản phẩm mang tính đặc trưng của địa phương thì lại hơi ít và rất đơn điệu...

Dạo qua các quầy hàng bán đồ lưu niệm ở các khu du lịch trên địa bàn TP Hạ Long bây giờ, đâu đâu cũng thấy bán những sản phẩm na ná nhau: bưu ảnh, áo phông, đồ lưu niệm làm bằng các chất liệu từ vỏ sò, ốc, gỗ, gốm sứ; tranh vẽ, tranh thêu v.v. Theo khảo sát của chúng tôi, các mặt hàng lưu niệm này đều là những sản phẩm được nhập về từ các nơi khác, không phải do địa phương sản xuất. Trong đó, có rất nhiều mặt hàng có xuất xứ  từ Trung Quốc. Điều này đã lý giải vì sao phần lớn các sản phẩm đồ lưu niệm được bày bán ở đây không mang được những nét đặc trưng văn hoá tiêu biểu của Quảng Ninh và du khách rất dễ dàng có thể tìm thấy ở bất cứ quầy hàng bán đồ lưu niệm tại một trung tâm du lịch, một tỉnh thành nào đó trong cả nước. Chị Nguyễn Phương Thảo, một du khách đến từ thủ đô Hà Nội cho biết, do điều kiện công việc, chị có cơ hội được đi đến nhiều địa danh du lịch nổi tiếng trong nước, chị nhận thấy các sản phẩm đồ lưu niệm ở các địa phương đều khá giống nhau, cùng mẫu mã, cùng một nơi sản xuất... Theo chị Thảo, để tìm được sản phẩm đồ lưu niệm mang tính đặc trưng của vùng đất nơi mình đặt chân đến thì không nhiều và ở Quảng Ninh cũng vậy. Chính vì thế, khi đi du lịch trong nước, chị thường tìm mua đặc sản ẩm thực của địa phương về làm quà cho người thân, còn đồ lưu niệm thì thật khó tìm được những sản phẩm ưng ý.

Khách du lịch lựa chọn mua đồ lưu niệm tại một quầy hàng bán đồ lưu niệm trên Vịnh Hạ Long.

Quảng Ninh là vùng đất nổi tiếng với Di sản - Kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long và là trung tâm của ngành công nghiệp khai thác than lớn nhất cả nước. Từ lâu, Quảng Ninh có một mặt hàng thủ công mỹ nghệ mang dấu ấn độc đáo, riêng có của địa phương, đó là đồ lưu niệm được chế tác bằng than đá. Những con thuyền, cá heo, sư tử, bông hồng… làm từ than đá đã làm say mê bao du khách khi đến Quảng Ninh. Tuy nhiên, gần đây số lượng khách du lịch đến Quảng Ninh mua sản phẩm này không nhiều. Bà Margaret Doreen, quốc tịch Pháp, cho biết, bà rất thích sản phẩm thủ công mỹ nghệ đồ lưu niệm làm bằng than đá. Thế nhưng sản phẩm này quá giòn và dễ vỡ, do chuyến đi du lịch dài ngày nên việc mang theo nó quả là rất khó nên bà quyết định không chọn sản phẩm này mà chọn chiếc áo phông in hình Vịnh Hạ Long. Mặc dù bà nói rằng, bà không ưng ý lắm vì áo phông được làm bằng chất liệu chưa đẹp...

Qua tìm hiểu được biết, sản phẩm đồ lưu niệm làm bằng than đá có giá thành hơi cao so với các mặt hàng đồ lưu niệm thông thường khác. Bởi lẽ, để có một tác phẩm than đá hoàn thiện, người thợ thủ công phải trải qua rất nhiều công đoạn, mất rất nhiều công sức và thời gian, sản phẩm lại không có một khuôn mẫu nhất định, đòi hỏi sự khéo léo và tinh tế của người thợ. Thêm nữa lại qua nhiều khâu trung gian. Chính vì vậy, sản phẩm đến tay người mua có giá khá cao. Bên cạnh đó, mặt hàng lưu niệm làm bằng than đá lại rất cồng kềnh dễ vỡ, khiến cho du khách ái ngại khi mang theo mình. Theo một chủ cửa hàng kinh doanh bán đồ lưu niệm bằng than đá, thì phần lớn khách du lịch chỉ đến ngắm, còn mua mặt hàng này rất ít. Đây cũng là nguyên nhân khiến nghề thủ công mỹ nghệ than đá ở Quảng Ninh đang dần mai một; một sản phẩm mang nét đặc trưng của Quảng Ninh, được sản xuất tại địa phương không phát huy được thế mạnh, trong khi đồ lưu niệm đang bán tràn lan tại các khu du lịch nhưng không mang được dấu ấn của Quảng Ninh.

Một điều nữa là sản phẩm đồ lưu niệm ngoài nét đặc trưng về văn hoá địa phương, thẩm mỹ thì cũng phải tính đến yếu tố thuận tiện. Bởi khách đi du lịch dài ngày, họ phải thường xuyên di chuyển, sẽ thật là bất tiện khi phải mang theo mình những sản phẩm đòi hỏi phải giữ gìn, bảo quản cẩn thận.

Do chưa đáp ứng được thị hiếu của khách hàng nên sản phẩm hàng lưu niệm ở Quảng Ninh đến nay vẫn chưa thu hút được khách du lịch. Điều này không chỉ làm cho địa phương mất đi nguồn thu không nhỏ mà còn bỏ lỡ cơ hội quảng bá hình ảnh thông qua chính đồ lưu niệm. Đã đến lúc, Quảng Ninh nên tổ chức cuộc thi thiết kế mẫu quà tặng, sản xuất đồ lưu niệm du lịch. Theo đó, sản phẩm thiết kế phải mang tính “đặc thù riêng có” phản ánh nét đặc trưng mang dấu ấn địa phương. Đồng thời phải đảm bảo các yếu tố thẩm mỹ, gọn nhẹ để thuận tiện cho khách du lịch mang theo. Mặt khác, Quảng Ninh cũng cần có chính sách hỗ trợ, khuyến khích, đưa ra quy hoạch các làng nghề sản xuất thủ công mỹ nghệ để phát triển các sản phẩm du lịch. Việc xây dựng, củng cố sản phẩm đồ lưu niệm du lịch để tạo dựng hình ảnh du lịch là yêu cầu cấp thiết đối với ngành du lịch và các điểm đến du lịch của Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay.

Thu Nguyên