Chất lượng nguồn nhân lực du lịch - Nhìn từ thực tế hiện nay

Quảng Ninh là một tỉnh có nguồn tài nguyên đa dạng, phong phú để phát triển các loại hình du lịch. Thế nhưng, thực tế cho thấy thời gian qua, Quảng Ninh vẫn chưa khai thác hiệu quả những tiềm năng đó. Nguyên nhân có nhiều, song phải kể đến chất lượng nguồn nhân lực phục vụ du lịch còn hạn chế. Đây cũng là thách thức không nhỏ đối với sự phát triển du lịch của tỉnh. Để đưa du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, Quảng Ninh đang tập trung nhiều giải pháp mang tính đột phá, trong đó đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong phát triển du lịch là một giải pháp quan trọng...

Thực trạng buồn...

Tính đến thời điểm hết năm 2011, Quảng Ninh có 25.000 lao động trực tiếp phục vụ trong ngành du lịch, chiếm khoảng 5% tổng số nhân lực du lịch trực tiếp của cả nước. Trong đó chỉ có 0,16% trình độ trên đại học; 13% trình độ đại học; 32% trình độ trung cấp, sơ cấp nghề và chứng chỉ bồi dưỡng ngắn hạn; lao động phổ thông học nghề tại chỗ chiếm khoảng 53%. Trong số nhân lực được đào tạo chỉ có khoảng 40% được đào tạo về du lịch. Như vậy còn 60% nhân lực du lịch trực tiếp của tỉnh chưa được đào tạo chuyên ngành. Bên cạnh đó, có khoảng 55.000 lao động gián tiếp có thể đã được đào tạo chuyên ngành của mình nhưng kiến thức về du lịch thì hầu như chưa được trang bị, cần phải được đào tạo. Nói chung, phần lớn nguồn nhân lực lao động trong ngành du lịch còn yếu về kiến thức chuyên môn và bị hạn chế về trình độ ngoại ngữ, chưa theo kịp những đòi hỏi ngày càng cao của hoạt động du lịch trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Cũng theo thống kê, hiện nay nguồn nhân lực du lịch của tỉnh còn khoảng 48% chưa biết ngoại ngữ, tập trung chủ yếu ở các doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh cá thể, ngư dân, nông dân kinh doanh dịch vụ trên Vịnh Hạ Long và các khu, điểm du lịch trên địa bàn tỉnh. Điều đáng nói, sự phân bổ nguồn nhân lực chưa đồng đều, chủ yếu tập trung ở trung tâm du lịch TP Hạ Long, còn các trung tâm du lịch khác trên địa bàn tỉnh thì hầu như sử dụng nguồn nhân lực “cây nhà lá vườn” chưa được đào tạo bài bản.

Nhân viên khách sạn Majestic (TP Móng Cái) thực hiện công việc thường nhật ở phòng nghỉ.

Bà Nguyễn Thị Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Quảng Ninh, cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến sự hạn chế trong chất lượng nguồn du lịch, đó là do nhân lực trong ngành du lịch luôn có sự biến động thường xuyên, cơ sở vật chất phục vụ du lịch không ngừng tăng. Cho nên, khi một doanh nghiệp mới đi vào hoạt động, họ thường có chính sách thu hút nhân tài, trả lương cao hơn và những nhân viên có tay nghề cao ở những doanh nghiệp cũ lại chuyển sang làm ở doanh nghiệp mới. Điều này, đã khiến cho tâm lý không ít các chủ doanh nghiệp không muốn bỏ tiền ra đào tạo nâng cao chất lượng nguồn lao động trong doanh nghiệp. Bên cạnh đó, lương trong ngành du lịch thấp khiến cho các doanh nghiệp rất khó tuyển nhân viên. Nhiều khi các doanh nghiệp không có người làm, họ phải tuyển những lao động phổ thông có nghiệp vụ kém, chưa qua đào tạo. Chính vì vậy, ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng dịch vụ du lịch...

Cần có một chiến lược đào tạo bài bản...

Trước thực trạng chất lượng nguồn nhân lực du lịch của tỉnh còn thấp, việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đang là một vấn đề cấp thiết. Bà Vũ Thị Hạnh, Phó phòng Nghiệp vụ du lịch (Sở VH,TT&DL), cho biết: Thời gian tới, ngành du lịch Quảng Ninh sẽ có kế hoạch phát triển nguồn nhân lực. Để đáp ứng yêu cầu thực tế, ngành đã đưa ra một số nội dung về đào tạo. Đồng thời phối hợp với các ban, ngành, địa phương tiếp tục mở các lớp đào tạo ngắn hạn với nguồn nhân lực hiện có. Cũng như tuyên truyền tới cộng đồng dân cư nhận thức tầm quan trọng của chất lượng nguồn nhân lực du lịch. Bởi vì, trong thực tế, kinh doanh du lịch là kinh doanh dịch vụ. Dịch vụ du lịch là do bàn tay con người làm ra và bán trực tiếp đến khách du lịch cho nên yếu tố con người có vai trò quyết định trong hoạt động du lịch. Những thông điệp đó phải được chuyển tải đến tất cả các nhân viên trong ngành du lịch cũng như cộng đồng tham gia làm du lịch. Ngành cũng đưa ra những chương trình, hành động cho từng nhóm lao động ở các doanh nghiệp, chẳng hạn như nâng cao chất lượng đội ngũ làm công tác quản lý doanh nghiệp. Đối với nguồn nhân lực phục vụ trực tiếp thì ngoài chương trình đào tạo ngắn hạn, còn có các chương trình dài hạn để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. UBND tỉnh cũng đã có chủ trương mở 2 lớp đại học chuyên ngành du lịch cho đối tượng quản lý nhà nước và lao động trực tiếp hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực du lịch. Đặc biệt quan tâm đào tạo cho đội ngũ cộng đồng địa phương tại những điểm, khu du lịch tham gia hoạt động du lịch. Hiện tại, ngành du lịch cũng đang phối hợp với Trường ĐH Khoa học, Xã hội và Nhân văn mở một lớp thạc sĩ chuyên ngành du lịch, chủ yếu cho cán bộ hoạt động trong lĩnh vực quản lý nhà nước và chủ các doanh nghiệp du lịch. Đối với lao động trực tiếp, ngành du lịch thường xuyên trao đổi với các doanh nghiệp để có những chương trình đào tạo nâng cao chất lượng trình độ nghiệp vụ, chú trọng đào tạo nâng cao tính chuyên nghiệp cho đội ngũ những người làm du lịch.

Theo dự báo, mục tiêu đến năm 2020, Quảng Ninh cơ bản giải quyết đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng, đáp ứng nhu cầu nhân lực du lịch toàn tỉnh và tham gia xuất khẩu lao động làm du lịch; phấn đấu đạt trình độ tiên tiến trong khu vực và một số mặt tiếp cận trình độ các nước tiên tiến trên thế giới. Đồng thời khẳng định nhân lực là yếu tố quyết định sự phát triển bền vững của ngành du lịch, góp phần đưa Quảng Ninh trở thành một trung tâm du lịch đẳng cấp trong khu vực và quốc tế. Quảng Ninh đang đẩy mạnh cải thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch… Trong đó đặc biệt quan tâm đến việc đào tạo nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao. Đây là yếu tố cực kỳ quan trọng, nó quyết định phần lớn đến hiệu quả của hoạt động du lịch.

Hương Nguyên