Vườn quốc gia Bái Tử Long: Nơi “rừng vàng, biển bạc”

Vườn quốc gia Bái Tử Long (VQG BTL) được thành lập ngày 1-6-2001, trên cơ sở rừng cấm thuộc đảo Ba Mùn, trong danh sách các khu rừng đặc dụng đầu tiên của Việt Nam vào năm 1997. Ở đây có những cảnh quan độc đáo, vô cùng hấp dẫn của một vườn sinh thái ven biển.

“Kho báu” của thiên nhiên

Đã nhiều lần đến VQG BTL nhưng chưa bao giờ chúng tôi thấy chán nơi này bởi mỗi lần đến có thể khám phá được những điều mới lạ và hấp dẫn hơn. Với tổng diện tích hơn 15.000ha (trong đó có 6.125ha lục địa, 9.658ha diện tích biển còn lại là hải phận của khu bảo tồn biển) VQG BTL thực sự là một “kho báu” mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất Vân Đồn.

VQG BTL bao gồm khu bảo tồn thiên nhiên Ba Mùn và 6 đảo lớn, 24 đảo nhỏ. Phần lớn các đảo đều là núi đất, được che phủ bằng thảm thực vật rừng có độ che phủ trên 95% diện tích tự nhiên. Những cánh rừng của Vườn thuộc hệ sinh thái rừng nhiệt đới với 494 loài thực vật thuộc 117 họ trong đó có nhiều loài cây gỗ quý hiếm: Kim giao, lát hoa, thông tre, lim xanh... Đây cũng là nơi cư trú của 37 loài thú, 96 loài chim, 15 loài lưỡng cư, 22 loài bò sát và nhiều loài động vật hoang dã và quý hiếm như hoẵng, nai, lợn rừng, khỉ vàng... Phần biển thuộc phạm vi VQG BTL lại càng phong phú hơn, đa dạng về thành phần các loài động vật biển với 381 loài. Trong đó hầu hết các loài động vật ở đáy đều là những loài hải sản có giá trị kinh tế cao, có nhiều loài quý hiếm như Hải Sâm đen, Đồi mồi, Trai ngọc, Dugong (Bò biển)... Bên cạnh đó, ven chân các đảo của vườn quốc gia còn có nhiều vũng, bãi gian triều đất bùn hoặc nhiều bãi cát hẹp, bãi đá. Có một số thung, áng rộng với cảnh quan thuận lợi cho việc đỗ tàu thuyền như vũng Cái Quýt, vũng Ổ Lợn, Cái Đé... xung quanh các bờ đảo hình thành bởi các mũi nhô đá gối, vách đá dốc đứng. Trong các đảo núi đá có nhiều hang động. Ngoài ra còn có các bãi cát thoải, mực nước nông, khuất gió như bãi cát Minh Châu, Sơn Hào, Hòn Chín, Trà Ngọ lớn... là những nơi Rùa biển lên đẻ trứng và cũng là bãi tắm rất trong sạch và yên tĩnh.

Khách du lịch Nhật Bản khám phá rừng ngập mặn tại xã Minh Châu.

Không chỉ có nguồn tài nguyên sinh vật rừng, sinh vật biển phong phú và đa dạng, VQG BTL còn có phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp còn nguyên tính hoang sơ, không khí trong lành, môi trường trong sạch. Nơi đây có nhiều bãi cát tắm phù hợp với việc nghỉ dưỡng như  bãi biển Minh Châu trải dài 3km, cát trắng mịn, nước biển trong xanh, bờ biển được bao bọc bởi gần 20ha rừng tự nhiên, có khoảng trên 100 năm tuổi. Cùng với những bãi tắm, những thảm thực vật do sự ổn định của rừng ngập mặn tạo ra, là những hang động mà mỗi hang động lại có những vẻ đẹp khác nhau như những tác phẩm tuyệt diệu của trời đất. Tất cả những vẻ đẹp đó tạo ra những cảm giác kỳ diệu, đưa con người trở về với thiên nhiên.

Tiềm năng chưa được đánh thức

Với một hệ sinh thái rừng, biển phong phú và đa dạng, VQG BTL được thành lập, trước hết là để quản lý bảo vệ nghiêm ngặt và phát triển bền vững nguồn tài nguyên đa dạng sinh học, điển hình của nhiều loài động, thực vật quý hiếm trên đảo và thuỷ sinh quý hiếm dưới biển đặc trưng của vùng biển đảo Đông Bắc Việt Nam. Đồng thời bảo vệ các nguồn gen quý hiếm của một số loài động, thực vật và thuỷ sinh đặc hữu, bản địa phục vụ cho công tác nghiên cứu khoa học, giáo dục, đào tạo, nghiên cứu ứng dụng để phục hồi hệ sinh thái rừng và biển.

Bên cạnh đó, VQG BTL cũng là một nơi có tiềm năng lớn về phát triển du lịch. Vườn nằm ở một vị trí khá thuận lợi, cách đều TP Móng Cái, TP Hạ Long và đảo Cát Bà trên dưới 60km, cách cầu cảng Vân Đồn 20km, sẽ mất khoảng 2 tiếng đồng hồ đi tàu để đến với vườn. Trong những năm gần đây, một số địa điểm của Vườn như đảo Ba Mùn, Trà Ngọ, Cái Lim, Minh Châu… đã trở thành những điểm đến hấp dẫn của nhiều du khách. Ban Quản lý VQG BTL cũng khuyến khích phát triển du lịch cộng đồng như một hướng đi bền vững. Tuy nhiên, du lịch cộng đồng ở khu vực VQG BTL vẫn nhỏ lẻ, mang tính tự phát và có nhiều hạn chế về dịch vụ ăn uống, vận chuyển, các sản phẩm du lịch… Trao đổi với chúng tôi, anh Nguyễn Thanh Phương, Giám đốc VQG BTL cũng phải thừa nhận: “Mặc dù tài nguyên của Vườn có thể gọi là “rừng vàng, biển bạc”, tiềm năng du lịch lớn nhưng hiện nay tiềm năng ấy mới chỉ khai thác được khoảng 20-30%. Nhiều người dân trong vùng đệm đã biết khai thác lợi thế của địa phương, đầu tư kinh doanh du lịch nhưng chưa thực sự hiệu quả...”. Anh cũng cho biết thêm, để khai thác lợi thế, hiện nay VQG BTL đang xây dựng quy hoạch phát triển du lịch, tăng cường cơ sở vật chất, xây dựng các sản phẩm du lịch dựa trên lợi thế vốn có. “Sắp tới, chúng tôi sẽ đề xuất với tỉnh cho thành lập Trung tâm du lịch sinh thái và giáo dục môi trường. Trung tâm này sẽ là một đơn vị làm du lịch “chuyên nghiệp” của Vườn quốc gia, góp phần khai thác tối đa những tiềm năng du lịch của Vườn” - Anh Phương chia sẻ.

Hà Chi