Chuyên gia tư vấn cách thắp hương thờ cúng dịp lễ Tết

Với người Việt, việc thắp hương rất được chú trọng. Nhưng do học truyền miệng, đời sau bắt chước đời trước nên không có nghi thức cụ thể. Các chuyên gia tư vấn cách thắp hương thờ cúng lễ Tết cơ bản để bạn đọc tham khảo.

Khi cắm hương nên chú ý rồi cắm giữa trước, tiếp đó cắm hai bên (nam trái, nữ phải trước). Ảnh: T.G

Nên thắp mấy nén hương trên bàn thờ?

Trong nghi thức thờ cúng thần linh, gia tiên ở Việt Nam, tùy tôn giáo, dân tộc, vùng miền mà việc thờ cúng có khác, nhưng vẫn có những quy phạm cơ bản giống nhau, nhất là dịp lễ Tết.

Theo ông Tam Nguyên (Giám đốc Công ty TNHH Kiến trúc phong thủy Tam Nguyên), 95% các nghi thức của chúng ta hiện tại là theo Đạo giáo. Việc thờ cúng là thể hiện đạo hiếu trong nhà, tri ân với thần linh tổ tiên. Trong nghi thức có phần thắp hương (lên hương) và dâng hương. Đó là hành động thắp và cắm cây hương vào bát hương - được coi là thực hiện giao tiếp với gia tiên.

Trong dân gian có nhiều quan niệm về thắp hương, cho rằng thắp theo số lẻ 1, 3, 5, 7, 9 – đại diện cho tính dương để tưởng nhớ, dâng cúng lễ vật tới gia tiên, mong được phù hộ sức khỏe, may mắn, mọi sự hanh thông. Cụ thể, thắp 1 nén thể hiện tôn kính, người dương thành tâm cầu thần linh phù hộ an lành, may mắn…; 3 nén hương có thể đó là đại diện Tam bảo (Phật – Pháp – Tăng), Tam giới (Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới), Tam thời (Quá khứ – Hiện tại – Tương lai)… Còn có ý nghĩa tâm nhang (lòng thành), giới nhang (theo lời răn dạy của Phật), định nhang (không thay lòng đổi dạ); 5 nén hương tượng trưng cho 5 hướng thần linh, hay ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ); 7 và 9 nén hương – tượng trưng cho “vía” của con người (nam 7, nữ 9). Ngày Tết, cúng giỗ, động thổ, cưới xin, những khi tiến hành các việc quan trọng trong đời người Việt thường thắp 3 nén hương.

Theo ông Tam Nguyên, thắp 1 hoặc 3 nén hương là để thắp cho gia tiên. Thắp 5 nén hương là thắp cúng thần linh và các thần.

Phổ biến các gia đình Việt Nam thắp 1 hoặc 3 nén hương. Nhưng đi lễ chùa, đền, đình hiện nay các sư thầy khuyến khích chỉ nên thắp 1 nén hương chủ yếu với mục đích giảm thiểu hỏa hoạn, bởi hương cắm quá dày dễ phát hỏa.

Cách thắp hương cơ bản

Sau khi chu đáo bày biện sắp xếp vật phẩm, lễ cúng trên bàn thờ gia tiên thì gia chủ sẽ thắp hương, dâng hương. Nhiều nhà chỉ có 1 bát hương, còn thông thường bàn thờ có 1 - 3 bát hương. Bát hương ở giữa thờ chung thần linh thổ địa, bát hương hai bên là thờ gia tiên.

Hai tay cầm hương để trước mặt định thần cho tĩnh hãy cung kính hành lễ, bắt đầu xá 3 vái. Sau đó mới cung kính đưa lên ngang tầm trán, bắt đầu xá khấn thỉnh Phật (nếu có bàn thờ phật), thỉnh thần linh, gia tiên. Rồi khấn tên tuổi, địa chỉ… sau đó xá 3 vái nữa, rồi tiến lên cắm từng nén hương vào bát hương. Nếu thắp 3 nén hương để cắm vào 1 bát hương thì: 1 nén chính giữa, 2 nén 2 bên trái phải của nén chính giữa. Nếu nam mệnh thì cắm nén hương bên trái (mình) trước. Nếu nữ mệnh cắm nén bên phải (mình) trước. Nếu nhà có nhiều bát hương thì thắp mỗi bát một nén.

Sau khi cung kính làm lễ khấn nguyện cúng dường chư Phật Bồ tát xong xá 3 vái nữa. Tất cả là 9 vái.

Nhiều người cho rằng, ngày mùng 1 và Rằm phải thắp 3 nén hương. Nhưng chỉ cần thắp mỗi bát 1 nén, 3 bát 3 nén là được. Vấn đề là người thắp hương cần có tấm lòng dâng hương chân thành, cắm hương cần ngay thẳng, không để nén hương ngả nghiêng.

Theo ông Nguyễn Mạnh Linh, Trưởng phòng Phong thủy kiến trúc (Viện Quy hoạch & Kiến trúc đô thị – Đại học Xây dựng), khi thắp hương nén tại chùa nên chú ý: Sau khi đốt hương, dùng hai tay cầm lấy hương. Dùng ngón giữa và ngón trỏ của hai tay giữ lấy hương, ngón cái tì vào cuối chân hương. Đặt hương gần với tim, có ý nghĩa tượng trưng cho “tâm hương”. Đưa hương lên ngang ấn đường, lễ kính cúng dường. Dùng hai tay cắm hương vào giữa lư hương.

Còn tại gia đình việc bố trí bàn thờ cần chú ý không quá cao hoặc quá thấp, đặt bát hương sao cho người thắp hương đứng cắm dễ dàng, không phải kiễng chân, hay trèo ghế. Ông Nguyễn Mạnh Linh khuyên những việc cần tránh khi thắp hương như sau: Không dùng hương mốc đốt. Khi dâng hương không nên nói chuyện với người khác. Không được phép dùng miệng thổi tắt lửa. Trong thời gian thắp hương, không nên đưa mũi lại gần để ngửi.

Tùy tôn giáo, vùng miền mà thờ cúng có khác, nghi thức cụ thể cũng khác, nhưng có những quy phạm cơ bản giống nhau. Trên đây là những lưu ý khi thắp hương để người dân tham khảo.

Theo Hà Dương (giadinh.net.vn)