Điều trị bại não ở trẻ

Việc sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh đã thực hiện ở rất nhiều bệnh viện trong nước nhằm giúp các gia đình có sự can thiệp kịp thời để sinh ra những đứa con khoẻ mạnh...

Tuy nhiên, hiện vẫn có rất nhiều trẻ bị bại não. Riêng tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh, hằng ngày có hơn 20 trẻ bại não điều trị. Chúng tôi đã trao đổi cùng bác sĩ Đỗ Văn Thắng, Phụ trách đơn nguyên Tâm bệnh - Phục hồi chức năng, Bệnh viện Sản Nhi tỉnh, để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây bại não ở trẻ và cách hỗ trợ giúp trẻ bại não hoà nhập cộng đồng.

Điều trị hỗ trợ vận động cho trẻ bại não tại Bệnh viện Sản Nhi Quảng Ninh. Ảnh: Thu Nguyệt

-  Xin bác sĩ cho biết, nguyên nhân nào gây bại não ở trẻ, dấu hiệu nhận biết sớm trẻ bại não?

+ Bại não là do tổn thương não không tiến triển xảy ra vào giai đoạn trước, trong và sau khi sinh đến 5 tuổi, biểu hiện bằng các rối loạn về vận động, trí tuệ, giác quan và hành vi. Có rất nhiều nguyên nhân gây bại não, thường chia thành 3 thời kỳ. Ở thời kỳ trước sinh: Phụ nữ mang thai bị nhiễm trùng thai kỳ (mắc bệnh rubella, cytomegalovirus, toxoplasmosis) có thể gây tổn thương não của bào thai và gây bại não sau này. Bên cạnh đó, trẻ vàng da nhân do sự tích tụ trong máu một loại sắc tố làm tổn thương các cấu trúc não dẫn đến chứng bại não... Quá trình chuẩn bị sinh và sinh: Do trẻ khó sinh dẫn đến thời gian sinh quá dài, do dây rốn quấn cổ, cuống rốn rụng sớm, nhau tiền đạo, tắc nước ối và hội chứng hít phân su... dẫn đến tình trạng thiếu oxy cho não của thai nhi. Trẻ bị ngạt thở trong quá trình sinh; trẻ quá to hoặc trẻ thiếu cân, sinh non chưa phát triển đầy đủ, bị thương khi sinh... đều là một trong những nhân tố gây bại não. Quá trình sau sinh: Thường trẻ bị nhiễm trùng do vi rút, vi khuẩn (viêm não, viêm màng não, viêm phổi hít) do chấn thương bên ngoài, trúng độc, xuất huyết nội sọ, ngạt nặng; trẻ mới sinh bị co giật, nhiễm trùng máu dẫn đến tình trạng bị sốc, xẹp phổi khiến cho não thiếu oxy...

Ở những em bé dưới 1 tuổi có các biểu hiện sau cần lưu ý: Trẻ từ khi sinh ra rất “khó tính”, khóc nhiều suốt ngày đêm. Trẻ không lẫy, không kiểm soát đầu cổ. Trẻ có biểu hiện hai tay nắm chặt, không biết với, cầm nắm đồ vật. Trẻ chậm hóng chuyện, không nhận ra khuôn mặt của mẹ. Trẻ không đáp ứng khi gọi hỏi...

- Bại não ở trẻ có điều trị được không, thưa bác sĩ?

+ Đây là bệnh do tổn thương não không tiến triển, có nghĩa sẽ không chữa khỏi hoàn toàn. Việc điều trị, can thiệp nhằm cải thiện về vận động, trí tuệ, phòng tránh các biến chứng co cứng, loét, v.v.. Mục tiêu cuối cùng của việc điều trị là nhằm giúp cho trẻ có khả năng tự phục vụ và hoà nhập một cách tốt nhất có thể.
Hiện Bệnh viện Sản Nhi tỉnh đã triển khai mô hình khám và điều trị can thiệp sớm trẻ bại não với các phương pháp: Điện trị liệu, thuỷ trị liệu, vận động trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, hoạt động trị liệu, điều chỉnh can thiệp hành vi, các liệu pháp y học cổ truyền, kết hợp điều trị thuốc giúp tăng cường hệ thần kinh, giảm bớt các nguy cơ về còi xương, suy dinh dưỡng, động kinh ở nhóm trẻ này. Với mô hình trên chúng tôi có thể phát hiện và can thiệp rất sớm cho trẻ bại não, việc can thiệp một cách toàn diện về cả vận động, trí tuệ và hành vi nhằm giúp cho trẻ có khả năng tự phục vụ và hoà nhập một cách tốt nhất.

-  Làm thế nào để phòng bại não ở trẻ, thưa bác sĩ?

+ Để phòng bại não ở trẻ, trước hết cần tránh kết hôn cùng huyết thống. Các bà mẹ trên 35 tuổi không nên sinh con. Người mẹ mà bản thân có nhiều yếu tố gây tổn thương bào thai (mắc các bệnh mãn tính, có nghề nghiệp độc hại, sống trong môi trường độc hại...) cần được theo dõi, tư vấn thường xuyên của bác sĩ. Khi mang thai cần hạn chế mắc các bệnh nhiễm khuẩn, nhất là vi rút như: Cúm, hồng ban, rubella... Trong quá trình mang thai không nên dùng các chất gây nghiện, chất kích thích (ma tuý, rượu, thuốc lá...); không tiếp xúc với chất độc hại như chì, thuỷ ngân...

Cần phát hiện sớm trẻ sau đẻ có hiện tượng vàng da để được tư vấn, hỗ trợ. Bên cạnh đó, cần cho trẻ đi tiêm phòng đầy đủ để đề phòng các bệnh dịch, nhất là bệnh viêm não, viêm màng não dẫn đến bại não ở trẻ, thậm chí gây tử vong. Cần cho trẻ ăn uống đầy đủ dưỡng chất để chống suy dinh dưỡng nặng dẫn đến não kém phát triển. Theo dõi trẻ sát sao để có biện pháp khi trẻ sốt cao dẫn đến co giật, động kinh. Cần phòng các tai nạn trong sinh hoạt của trẻ như: Chấn thương sọ não, tai nạn giao thông, đuối nước.

- Xin cám ơn bác sĩ!

Thu nguyệt