Bài 3: Chợ an toàn thực phẩm - Bao giờ mới được nhân rộng?

Như đã đề cập trong bài 1 và 2 của chuyên đề này, vấn đề an toàn thực phẩm tại các chợ là thực trạng đáng báo động. Để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng,  năm 2012, UBND tỉnh đã phê duyệt dự án “Mô hình chợ an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2012-2015”. Tuy nhiên cho đến nay, mô hình mới được triển khai thí điểm thành công duy nhất tại chợ Hồng Hà (TP Hạ Long).

Khu vực bán hoa quả tại chợ Hồng Hà (TP Hạ Long) được bố trí ở nơi sạch sẽ, rộng rãi.

Mô hình chợ ATVSTP

Theo lộ trình của dự án, năm 2012 chợ Hồng Hà (Hạ Long) được triển khai thí điểm đầu tiên; năm 2013 sẽ là chợ Hạ Long 2, chợ thuỷ sản Hạ Long (Hạ Long 1), chợ Cái Rồng (Vân Đồn); năm 2014 là chợ Trung tâm Uông Bí, chợ 3 Móng Cái, chợ Rừng (Quảng Yên); đến năm 2015, mô hình chợ ATVSTP sẽ áp dụng rộng rãi ra tất cả các chợ có kinh doanh các mặt hàng liên quan đến ATVSTP trên địa bàn toàn tỉnh.

Triển khai theo quyết định của UBND tỉnh, năm 2012, Sở Công Thương đã phối hợp với TP Hạ Long và Công ty CP Minh Anh (doanh nghiệp quản lý chợ Hồng Hà) triển khai thực hiện “Mô hình chợ VSATTP”. Sau gần một năm triển khai xây dựng với tổng kinh phí 1,288 tỷ đồng, tháng 3-2013, “Mô hình chợ VSATTP” tại chợ Hồng Hà đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Từ khi đi vào hoạt động, toàn bộ nước thải của chợ được thu gom vào bể chứa, được xử lý trước khi thải ra cống chung của thành phố; các khu chức năng bố trí riêng biệt; các hộ kinh doanh được đào tạo, tập huấn và được cấp giấy chứng nhận về công tác đảm bảo ATVSTP… Đều đặn hàng tuần, Ban Quản lý (BQL) chợ tiến hành vệ sinh tiêu trùng khử độc tại khu vực kinh doanh thịt sống, khu bán gia cầm. Hoặc cứ 7-10 ngày, cán bộ, nhân viên của BQL chợ lại tiến hành rửa chợ 1 lần. Đồng thời, BQL chợ còn thường xuyên phối hợp với Trạm Thú y thành phố kiểm tra nguồn gốc hàng đối với các hộ kinh doanh gia cầm sống, gia cầm giết sẵn; thường xuyên tuyên truyền tới các hộ kinh doanh những quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm… Nhờ được đầu tư đồng bộ và thực hiện nghiêm túc các giải pháp trên, mô hình tại chợ Hồng Hà đã đem lại nhiều lợi ích thiết thực và ngày càng nhận được sự ủng hộ từ cả người mua lẫn người bán. Chị Nguyễn Thị Hiền, tổ 4, khu 8, phường Hồng Hà cho biết: Trước đây mỗi lần đi chợ, tôi đều rất băn khoăn về chất lượng thực phẩm. Tuy nhiên, từ ngày chợ Hồng Hà hoạt động với mô hình chợ ATTP khiến tôi cảm thấy rất yên tâm. Khác với nhiều chợ, thực phẩm tươi sống ở đây đều có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng; các quầy hàng, trang thiết bị được vệ sinh sạch sẽ, đảm bảo ATTP; người bán hàng thực hiện đầy đủ các yêu cầu về trang bị bảo hộ lao động. Chúng tôi hy vọng rằng, mô hình này sẽ được nhân rộng tại các địa phương khác.

Mong mỏi của chị Hiền cũng là mong mỏi của nhiều người tiêu dùng, thế nhưng do nhận thức của tiểu thương, cộng với những khó khăn về việc bố trí, huy động nguồn vốn, thời gian theo đuổi các thủ tục thực hiện dự án, chưa có hướng dẫn cụ thể của Bộ Công Thương... nên đáng tiếc là sắp bước sang năm 2015, dự án vẫn chưa nhân rộng được ở các địa phương khác.

Bao giờ mới được nhân rộng?

Trao đổi với chúng tôi về lộ trình nhân rộng chợ ATTP, đồng chí Đỗ Quang Huy, Phó Phòng Quản lý thương mại, Sở Công Thương cho biết: “Với đặc thù là tỉnh công nghiệp, dịch vụ thương mại và du lịch, ngoài hơn 1,1 triệu dân của tỉnh tiêu thụ thực phẩm, hàng năm Quảng Ninh còn đón thêm khoảng 7 triệu lượt khách tham quan du lịch, đây chính là thị trường có sức tiêu thụ thực phẩm vô cùng lớn. Do đó, chúng tôi xác định rằng việc đảm bảo ATVSTP cho người tiêu dùng là việc làm cấp bách và vô cùng quan trọng. Để khắc phục những khó khăn trong việc nhân rộng chợ ATTP, hiện Sở Công Thương đã lấy ý kiến của các sở, ngành liên quan để xây dựng Đề án “Đảm bảo ATTP tại các chợ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh” và trình UBND tỉnh phê duyệt. Nội dung cũng như phạm vi thực hiện đề án sẽ được mở rộng hơn so với dự án mô hình chợ ATTP. Hay nói cách khác, việc nhân rộng mô hình chợ ATTP là một phần trong đề án này”.

Được biết, theo dự thảo đề án, mục tiêu là đến năm 2020: 100% người trực tiếp sản xuất, chế biến kinh doanh thực phẩm trong chợ và trên 70% người tiêu dùng tại chợ có kiến thức và thực hành đúng về ATTP. Song song với đó, 100% chợ hạng I, 80% chợ hạng II và 70% chợ hạng III được kiểm nghiệm nhanh thực phẩm. Bên cạnh đó, trên 70% cơ sở sản xuất, chế biến kinh doanh thực phẩm tại chợ được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện ATVSTP; trên 80% cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm tại chợ được kiểm soát ATVSTP…

Như vậy, nếu thực hiện tốt các mục tiêu trên, đến năm 2020, về cơ bản sẽ kiểm soát ATVSTP theo chuỗi lưu thông “từ trang trại đến bàn ăn”, cũng có nghĩa là bản thân các chợ sẽ cơ bản trở thành chợ ATVSTP, qua đó giúp bảo vệ quyền lợi, sức khoẻ của người tiêu dùng cũng như đẩy lùi và giảm thiểu các vụ ngộ độc thực phẩm trên địa bàn xuống mức thấp nhất. Tuy nhiên, để đạt được những mục tiêu trên, đề án cần phải xác định và làm rõ trách nhiệm của các sở, ngành, địa phương cho đến trách nhiệm của BQL chợ, các hộ sản xuất, chế biến kinh doanh và người tiêu dùng. Đồng thời việc triển khai đề án cũng cần thực hiện đồng bộ, quyết liệt các nhóm giải pháp liên quan đến công tác tuyên tuyền; nguồn nhân lực; quy hoạch và phát triển sản xuất; kiểm soát dịch bệnh; hỗ trợ kinh phí; sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước và xử lý các hành vi vi phạm quy định pháp luật về ATVSTP.

Hoàng Nga