Viện phí tăng, chất lượng khám chữa bệnh có tăng?

Theo quy định hiện hành về Bảo hiểm Y tế (BHYT) thì có hai hình thức tham gia, đó là: Tự nguyện và bắt buộc. Trong đó đối tượng bắt buộc gồm các nhóm người lao động (cách gọi chung của người sử dụng lao động và người lao động); đối tượng hưu trí, nghỉ mất sức lao động và thành phần có công với cách mạng... Tuỳ theo từng đối tượng, hình thức nộp BHYT sẽ khác nhau. Với người lao động, người sử dụng lao động phải nộp 1/3 số tiền tham gia BHYT, còn lại 2/3 do người lao động nộp. Người hưu trí, nghỉ mất sức lao động, sẽ do Quỹ Bảo hiểm xã hội đóng. Và những đối tượng có công với cách mạng, chính sách... BHYT do ngân sách Nhà nước đóng 100%.

Mặc dù mục đích của BHYT là ngoài việc người lao động được chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ cho cá nhân mình mà còn chia sẻ, gánh vác cùng với cộng đồng, hiểu rộng hơn đó chính là thực hiện chính sách an sinh xã hội. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn khá nhiều người thờ ơ, hoặc trốn tránh trách nhiệm đó. Theo con số thống kê của Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, hiện chỉ có 10,5 triệu người lao động nộp quỹ BHYT trong khi thực tế số lượng lao động phải tham gia gấp đôi con số ấy. Do vậy đã dẫn đến một thực trạng đáng báo động, đó là số tiền bội chi về BHYT ngày càng tăng.

Một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trên chính là những vấn đề liên quan chính sách viện phí, khả năng cung ứng dịch vụ và cơ sở khám, chữa bệnh (KCB) của các cơ sở y tế còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh ngày càng tăng của người dân, nhất là ở khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa... Thực tế hiện nay nhiều cơ sở khám, chữa bệnh chưa đáp ứng được về cơ sở vật chất và chất lượng dịch vụ. Tình trạng quá tải đang xảy ra tại các bệnh viện tuyến trên, chất lượng KCB tại một số cơ sở KCB tuyến dưới còn hạn chế. Bên cạnh đó khoảng cách ưu tiên đối với người có thẻ BHYT và người không tham gia BHYT không chênh nhau là bao, quyền lợi của người tham gia BHYT chưa có sự phân biệt rõ ràng so với những người không tham gia.

Một ca cấp cứu bệnh nhân tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

Chị Nguyễn Thị Hà, phường Hồng Gai (Hạ Long) tâm sự: Tôi có cậu con trai năm nay 13 tuổi, ngày bé cháu bị một triệu chứng rất lạ, thỉnh thoảng lại khó thở như có vật gì chẹn ở mũi. Tôi cho cháu đến một số bệnh viện trong tỉnh khám, các bác sĩ khoa tai mũi họng kết luận cháu bị sưng cuốn mũi và điều trị theo hướng đó. Kết quả sau một thời gian điều trị, thuốc thang khá tốn kém nhưng bệnh tình không suy giảm. Quá lo lắng tôi lại xin chuyển cháu đến Bệnh viện Việt - Pháp (Hà Nội), sau vài phút thăm khám vị bác sĩ người Pháp kết luận cháu chỉ bị một hiện tượng tạm gọi là dị dạng nhất thời, một thời gian sẽ tự hết. Chi phí cho lần khám này là 700 ngàn đồng, không phải uống một viên thuốc kháng sinh nào. Quả đúng như kết luận của bác sĩ, chỉ một thời gian sau hiện tượng trên của cháu biến mất. Kể từ đó tôi luôn nghĩ đằng nào cũng mất tiền, có thẻ BHYT còn mất nhiều thời gian hơn, chi bằng tìm bệnh viện nào chất lượng tốt để điều trị vừa đỡ mất thời gian lại yên tâm.

Rõ ràng khi chưa có quyền lợi khác biệt tất yếu nảy sinh tâm lý ở người tham gia BHYT: “Tự dưng hàng tháng phải nộp một khoản tiền đóng BHYT trong khi so với những người không nộp BHYT, quyền lợi hơn gì nhiều đâu”. Vì số tiền người tham gia BHYT được thanh toán so với số tiền mà người không tham gia BHYT phải thanh toán trong khám, chữa bệnh gần như nhau. Như vậy độ chênh hay nói cách khác là quyền lợi của người tham gia và không tham gia BHYT không có khoảng cách lớn (ngoại trừ những đối tượng bệnh trọng như chạy thận nhân tạo, ung thư phải sử dụng thuốc đặc trị liên tục và nằm viện liên miên thì mới thấy lợi ích này).

Không chỉ những nguyên nhân trên đây mà một số căn nguyên khác cũng khiến cho những người thuộc diện phải tham gia BHYT không hào hứng thực hiện nghĩa vụ. Theo bác sĩ Nguyễn Hồng Hạnh, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh, để khắc phục tình trạng trên cần phải thay đổi đồng bộ các chính sách về viện phí, xã hội hoá, đầu tư cơ sở hạ tầng... và nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh để tăng chỉ số hấp dẫn, sự hài lòng của người tham gia BHYT. Việc nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh sẽ tập trung vào đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị; đào tạo đội ngũ cán bộ. Đặc biệt, việc cải cách thủ tục hành chính BHYT phải thực sự đem đến cho người tham gia những quyền lợi chính đáng mà họ được hưởng, để bản thân họ nhận thức được giá trị, ý nghĩa nhân văn, tính cộng đồng của chính sách BHYT, mà không cần phải tuyên truyền, vận động, giải thích thuyết phục nhiều, họ vẫn tìm để tham gia. Và để giải quyết vấn đề cốt lõi đó thì trước hết chất lượng dịch vụ y tế phải được đặt lên hàng đầu. Không có biện pháp nào tuyên truyền hiệu quả bằng tự bản thân người dân thông tin cho nhau những đánh giá, nhận xét về chất lượng dịch vụ y tế mà chính bản thân họ đã mắt thấy, tai nghe.

Theo đó, cùng với việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHYT, ngành BHXH phải tăng cường giám sát quy trình thực hiện dịch vụ y tế và các loại vật tư tiêu hao, thuốc đã sử dụng đảm bảo chất lượng theo quy định. Các cơ sở y tế trên địa bàn sẽ không được thu thêm của bệnh nhân bất kỳ khoản chi phí nào ngoài phần chi trả từ 5-20% tuỳ theo từng đối tượng tham gia BHYT. Với những cơ sở y tế cố tình vi phạm, ngành BHXH sẽ áp dụng chế tài xử phạt, thậm chí ngừng ký hợp đồng KCB BHYT với cơ sở đó. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là bản thân mỗi người dân cần phải nâng cao nhận thức, hiểu biết về quyền và nghĩa vụ khi tham gia BHYT để có thể phối hợp với ngành BHXH làm tốt công tác giám sát. Có như vậy, quyền lợi của người bệnh mới được đảm bảo tốt hơn.

Bảo An