Viết tiếp vụ việc liên quan đến kiến nghị của một số hộ dân thôn Nam Kim: Không thể cứ trông chờ, ỷ lại...

Sau khi báo Quảng Ninh có bài phản ánh, chính quyền và doanh nghiệp đã nhanh chóng vào cuộc giải quyết khiếu nại của 4 hộ dân: Đặng Văn Thành, Đặng Dảu Hẻn, Đặng Văn Làu và Đặng A Sám, cùng trú thôn Nam Kim, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ. Tuy nhiên, mới đây Toà soạn Báo Quảng Ninh tiếp tục nhận được đơn của các hộ dân này do bà Bàn Thị Lan (còn gọi là Bàn Thị Hai), vợ ông Đặng Văn Thành, đứng đơn. Thực hư vụ việc như thế nào chúng tôi xin đề cập, làm rõ trong bài báo này.

Mặc dù phần đất tái định cư của gia đình ông Đặng Văn Thành đã được Công ty TNHH Kỷ Tâm san gạt lại đảm bảo diện tích và taluy theo quy chuẩn kỹ thuật an toàn, nhưng gia đình vẫn không chịu tiếp nhận.

Chính quyền và doanh nghiệp khắc phục thiếu sót

Ngày 19-7-2016, trên trang 4, báo Quảng Ninh đã đăng tải bài viết “Liên quan đến khiếu nại của ông Đặng Văn Thành (Ba Chẽ): Cần một sự đồng thuận”. Nội dung bài báo đề cập, hộ ông Đặng Văn Thành, thôn Nam Kim, xã Đồn Đạc (huyện Ba Chẽ) là một trong 13 hộ dân phải giải phóng mặt bằng, di chuyển ra nơi ở mới bởi ảnh hưởng của Dự án Trung tâm chăn nuôi, trồng cây lâm sản, đặc sản ngoài gỗ do Công ty CP Đầu tư Kỷ Tâm - Than Hà Tu làm chủ đầu tư (Dự án được triển khai từ tháng 4-2014 trên diện tích 11ha tại thôn Nam Kim, xã Đồn Đạc). Các hộ dân đều đã ký nhận đầy đủ tiền bồi thường, hỗ trợ di chuyển; hỗ trợ thuê nhà; hỗ trợ tái định cư... Ngoài ra, chủ đầu tư còn cho máy móc hỗ trợ các hộ san gạt nền nhà. Ở thời điểm bài báo phản ánh, có hộ ông Hẻn và hộ ông Làu đã được chủ đầu tư hỗ trợ san gạt nền nhà; hộ ông Sám và hộ ông Thành, phía chủ đầu tư chưa tiến hành san gạt. Trong đó, đối với hộ ông Thành, do nhiều lần chưa quyết định được địa điểm tái định cư nên Công ty đã đồng ý giao 50 triệu đồng để hộ ông Thành tự san gạt mặt bằng sau khi lựa chọn được địa điểm theo đúng yêu cầu của gia đình. Sự việc sẽ không có gì để nói nếu như chính quyền và doanh nghiệp “cầm tay chỉ việc”, hướng dẫn hộ ông Thành san gạt nền nhà, đảm bảo đủ về diện tích, cũng như độ an toàn (giật cấp taluy để không gây sạt lở); tuyên truyền, giải thích và hướng dẫn các hộ dân lắp đặt hệ thống điện, nước cũng như quy định về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất...  

Sau khi báo phát hành, ngày 24-8-2016, huyện Ba Chẽ đã tổ chức đối thoại trực tiếp với các hộ dân (xem báo Quảng Ninh số ra ngày 25-8: “Kiến nghị của các hộ dân thôn Nam Kim, xã Đồn Đạc, Ba Chẽ đã được giải quyết”). Tại buổi đối thoại, chính quyền, doanh nghiệp và hộ dân đã thống nhất phương án giải quyết nội dung kiến nghị của các hộ dân. Trong đó, phía chủ đầu tư cam kết sẽ bàn giao nền nhà cho các hộ trước ngày 30-10-2016.

Ngày 25-11-2016, chúng tôi có mặt tại khu vực tái định cư của 4 hộ dân đã có đơn kiến nghị gửi Toà soạn, thuộc thôn Nam Kim, xã Đồn Đạc. Ghi nhận tại đây cho thấy, Công ty TNHH Kỷ Tâm đã thực hiện đúng cam kết, san gạt đủ diện tích nền nhà 400m2/hộ; đồng thời, thi công giật cấp taluy để chống sạt lở. Riêng với hộ ông Thành, phía chủ đầu tư còn làm thêm taluy dương 1 mét và hệ thống rãnh thoát nước phía sau mái taluy để ngăn không cho nước mưa chảy xuống nền nhà. Ông Trần Văn Soái, cán bộ quản lý dự án công trình của Công ty TNHH Kỷ Tâm, cho biết: “Thực tế, hệ thống taluy của hộ ông Thành hiện nay là dương 4-6 mét. Chúng tôi còn làm thêm cả hệ thống thoát nước sau mái taluy; đào sửa lại góc taluy phía trong và san gạt toàn bộ mặt bằng nền nhà; bốc xúc đất đá và dọn nền nhà sạch sẽ như đề nghị của gia đình”. Được biết, ngày 1-11-2016, phía chủ đầu tư đã tiến hành bàn giao mặt bằng cho các hộ. Tuy nhiên, phía gia đình ông Thành vẫn không chịu tiếp nhận bàn giao mặt bằng do chưa đồng ý về phần giật cấp taluy. Theo đó, 3 hộ còn lại cũng không chịu ký biên bản nhận bàn giao. Theo ông Soái, phần khu đất các gia đình chọn để tái định cư có diện tích và khối lượng san gạt quá lớn. Vì vậy, chi phí chủ đầu tư phải chi trả cho việc đưa máy móc hỗ trợ san lấp nền nhà cho các hộ đã lên đến 300 triệu đồng, chưa kể dự án bị đình trệ suốt gần 3 năm nay.

Người dân cần hợp tác

Ngày 1-11-2016, UBND huyện Ba Chẽ tiếp tục có cuộc đối thoại đối với các hộ dân. Tuy nhiên, các hộ vẫn cương quyết không tiếp nhận mặt bằng bàn giao. Phía gia đình ông Thành còn đưa ra những đòi hỏi khác, như: Yêu cầu Công ty TNHH Kỷ Tâm phải hạ thấp nền xung quanh; xúc hết phần taluy trên và giật cấp vào sâu phía trong; hỗ trợ các con đi học theo diện hộ nghèo... Trao đổi với chúng tôi, bà Lan vẫn cương quyết: “Chúng tôi đồng ý với diện tích đã đào. Tuy nhiên, phần mái taluy chưa đủ an toàn, Công ty phải hạ thấp xung quanh; giật cấp sâu vào bên trong. Nếu Công ty không làm năm nay, chúng tôi không giao mặt bằng nhà đang ở, vì sang năm không được tuổi làm nhà. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục kiến nghị lên các cơ quan cấp trên”.

Có thể thấy, ngay từ đầu phía chính quyền, chủ đầu tư đã thực hiện việc chi trả hỗ trợ và bồi thường cho các hộ gia đình theo đúng quy định (điểm này chúng tôi đã đề cập trong bài báo: “Liên quan đến khiếu nại của ông Đặng Văn Thành (Ba Chẽ): Cần một sự đồng thuận”, báo Quảng Ninh số ra ngày 19-7-2016). Ngoài ra, phía chủ đầu tư còn hỗ trợ thêm các gia đình san gạt nền nhà, nằm ngoài quy định của Nhà nước. Hơn thế nữa, sau thiếu sót là không “cầm tay chỉ việc”, mà để hộ ông Thành tự san gạt nền nhà không đủ diện tích và chưa đảm bảo quy chuẩn kỹ thuật an toàn, chống sạt lở, phía chính quyền và chủ đầu tư cũng đã cầu thị bằng cách tổ chức đối thoại, lắng nghe ý kiến, nguyện vọng và giải đáp thắc mắc của các hộ dân; đồng thời, nhanh chóng tiến hành san gạt lại nền nhà cho các hộ, đảm bảo diện tích và quy chuẩn kỹ thuật an toàn, đảm bảo tiến độ bàn giao mặt bằng theo đúng cam kết.

Dự án Trung tâm chăn nuôi, trồng cây lâm sản, đặc sản ngoài gỗ được triển khai theo Quyết định 1433/QĐ-UBND ngày 6-6-2013 của UBND tỉnh. Mục tiêu của dự án là hỗ trợ huyện Ba Chẽ phát triển kinh tế giai đoạn 2012-2015 theo chương trình phát triển nông thôn mới; đồng thời, sản xuất ra các sản phẩm để phục vụ đời sống nhân dân. Tính từ khi khởi động đến nay đã gần 3 năm, dự án vẫn “giậm chân tại chỗ”, nguyên nhân là do một số hộ dân hết lần này đến lần khác đòi hỏi doanh nghiệp phải thực hiện hỗ trợ quá nhiều để thực hiện tái định cư.

Mới đây, trên báo Quảng Ninh số ra ngày 10-11 có bài phản ánh: “Dự án hồ chứa nước Khe Cát (xã Hải Lạng, huyện Tiên Yên): Người dân nên đồng thuận vì lợi ích chung”, đề cập đến việc 18/54 hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án đòi được bồi thường (36 hộ còn lại đồng thuận hiến đất cho dự án). Khi chính quyền xem xét cơ chế bồi thường, hỗ trợ thì một số hộ trước đó tự nguyện hiến đất đã quay lại đòi bồi thường. Câu chuyện của dự án hồ chứa nước Khe Cát và dự án Trung tâm chăn nuôi, trồng cây lâm sản, đặc sản ngoài gỗ là hai sự việc khác nhau nhưng bản chất tương tự. Tư tưởng ỷ lại, trông chờ sự hỗ trợ bồi thường GPMB cố hữu tồn tại và có chiều hướng gia tăng mỗi khi có dự án triển khai. Điều này đang làm ảnh hưởng rất lớn đến môi trường đầu tư của tỉnh, khiến cho doanh nghiệp ngao ngán...

Thiết nghĩ, đối với trường hợp 4 hộ dân ở thôn Nam Kim, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ đã đề cập ở trên, rất cần chính quyền địa phương vào cuộc, làm tốt công tác dân vận, tuyên truyền, giải thích để người dân hiểu; không thể vin vào những lý do như không an toàn; không được tuổi xây nhà để cố tình chây ỳ làm khó doanh nghiệp; cản trở sự phát triển của địa phương.

Cẩm Nang - Hoàng Quỳnh