Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của Quảng Ninh

Năm nay, cụ Nguyễn Thọ Chân đã 101 tuổi đời, 83 tuổi Đảng, là Bí thư đầu tiên của Tỉnh ủy Quảng Ninh. Trong suốt những năm tháng công tác ở Quảng Ninh cũng như cả cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, cụ Nguyễn Thọ Chân luôn tận trung với Đảng, tận hiếu với dân và lấy chính những lời Bác Hồ dạy như kim chỉ nam soi rọi cuộc sống và mọi việc làm của mình.

Cụ Nguyễn Thọ Chân và tấm ảnh thời trai trẻ.

Chúng tôi đến thăm cụ Nguyễn Thọ Chân trong một con ngõ nhỏ ở Quận 3, thành phố Hồ Chí Minh. Cụ chậm rãi kể cho chúng tôi nghe, quê mình ở làng Đông Phù, xã Đông Mỹ, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Quê hương cụ là vùng có cơ sở Đảng rất sớm, nơi sản sinh ra nhiều nhà cách mạng lỗi lạc, những trí thức nổi tiếng.

Cụ Chân học Trường tư thục Thăng Long, lấy bằng Thành chung, rồi cùng vài người bạn mở trường dạy học, đồng thời cũng để hoạt động cách mạng. Năm 1937, cụ tình nguyện tham gia phong trào Thanh niên dân chủ Hà Nội, tổ chức Thanh niên phản đế, Thanh niên cứu quốc. Ngay từ năm 1939, đồng chí Nguyễn Thọ Chân đã vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng.

Cuộc đời hoạt động cách mạng của đồng chí Nguyễn Thọ Chân đã kinh qua nhiều vị trí: Bí thư Thành ủy Hà Nội, Bí thư Tỉnh ủy Gia Định, Bí thư Thành ủy Sài Gòn, Thường vụ Đặc khu ủy Sài Gòn – Chợ Lớn… Cũng thời gian này, đồng chí nhiều lần bị địch bắt giam, tù đày tại nhà tù Hỏa Lò, Côn Đảo...

Sau kháng chiến chống Pháp thắng lợi, đồng chí Nguyễn Thọ Chân được cử ra miền Bắc công tác. Đồng chí từng đảm nhiệm các chức vụ: Tổng Thanh tra Lao động, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội, đặc biệt là năm 1961 đồng chí Nguyễn Thọ Chân đang làm Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội thì được điều về làm Bí thư Khu ủy Hồng Quảng vì mục tiêu phát triển ngành Than, phát triển Vùng mỏ. Lúc đó, đồng chí Nguyễn Thọ Chân sống giản dị ở trong một căn nhà cũ gần bến phà Bãi Cháy phía Hồng Gai, vừa ở, vừa làm cơ quan và là nơi tiếp khách.

Năm 1963, khu Hồng Quảng và tỉnh Hải Ninh hợp nhất, đồng chí Nguyễn Thọ Chân tiếp tục được chỉ định làm Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Ninh. Dấu chân của người Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Thọ Chân in khắp các nhà máy, núi đồi, ruộng đồng, hầm mỏ ở Quảng Ninh lúc đó. Với cụ Thọ Chân, một phần đời sôi nổi đầy ắp kỷ niệm và đáng nhớ nhất của mình là những năm tháng công tác ở Vùng mỏ Hồng Quảng và Quảng Ninh sau này.

Những cơ quan, địa phương nơi đồng chí Nguyễn Thọ Chân công tác, đều giành nhiều thắng lợi, thành tựu to lớn thời điểm đó. Ở Quảng Ninh cũng vậy, năm 1965, khi Quảng Ninh khai thác đạt sản lượng 5 triệu tấn than, Bí thư Nguyễn Thọ Chân cùng nhân dân Quảng Ninh vinh dự được đón Bác Hồ về ăn Tết. Với cụ Nguyễn Thọ Chân, đã sống là luôn lao động và cống hiến. Cụ luôn tự nhận rằng, bản thân sống được đến ngày hôm nay, trong không khí hòa bình ấm no là nhờ suốt đời học tập Bác, trong đó có những bài học mà Người đã căn dặn khi về thăm Quảng Ninh.

Những năm ở Quảng Ninh, Bí thư Nguyễn Thọ Chân luôn là người lãnh đạo mẫu mực, mẫn cán với công việc, sâu sát với cơ sở, được đồng đội, đồng chí và nhân dân tin yêu. Cụ Nguyễn Ngọc Đàm, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh, nhớ lại: Lúc ông Thọ Chân về Hồng Quảng, tôi còn đang học ở Liên Xô cũ. Tuy vậy, nhưng anh em cũng vẫn thường liên lạc điện thoại hỏi thăm nhau. Sau này, tôi về nước được điều sang làm Bí thư Đảng ủy của Liên hiệp Than Hồng Gai. Chính ông Nguyễn Thọ Chân đã kéo tôi về lại ủy ban tỉnh, vào thường vụ, rồi làm Chủ tịch UBND tỉnh suốt 10 năm sau đó. Trong công việc, ông Nguyễn Thọ Chân là người điều hành quán xuyến, làm đến nơi, đến chốn. Tôi luôn xác định mình là học trò của ông ấy, đi theo ông ấy để học hỏi. 

Đã qua tuổi bách niên nhưng cụ Nguyễn Thọ Chân vẫn còn chăm chỉ đọc sách, viết lách mỗi ngày.

Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Thọ Chân là người có nhiều đóng góp to lớn cho công cuộc kiến thiết Vùng mỏ, xây dựng ngành Than sau thời kỳ tiếp quản, làm hậu phương chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến miền Nam đấu tranh thống nhất đất nước. Cụ Vũ Cẩm, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh, đánh giá: Ông Nguyễn Thọ Chân là lớp Đảng viên cũ, là cựu tù chính trị Côn Đảo. Ông ấy là người trung thực, thẳng thắn, sống với đồng đội, đồng chí rất nghĩa tình. Nhưng ông ấy cũng là người quyết đoán, phê bình ai là phê bình đến nơi, đến chốn để cho họ thấy được khuyết điểm mà sửa chữa. 

Năm 1967, tạm xa Quảng Ninh, đồng chí Nguyễn Thọ Chân về công tác ở Bộ Ngoại giao, được cử làm Đại sứ đặc mệnh toàn quyền tại Liên Xô. Sau khi về nước, cụ Thọ Chân được cử làm Chủ nhiệm Ủy ban Thống nhất Chính phủ và Phó Trưởng Ban Thống nhất Trung ương, Bộ trưởng Bộ Lao động, Trưởng ban Thi đua Trung ương và Phó chủ tịch Hội đồng thi đua toàn quốc, đến năm 1989 thì nghỉ hưu về thành phố Hồ Chí Minh sinh sống. Học lối sống giản dị của Bác Hồ, đến tận bây giờ, cụ Thọ Chân vẫn tích cực rèn luyện thân thể và trí óc bằng cách đọc sách, báo hay viết lách, làm thơ. Mấy chục năm qua cụ vẫn đi bơi, tự xoa bóp, cử động tay chân theo những bài tập dưỡng sinh.

Cách đây mấy năm, khi sức khỏe còn cho phép, cụ Nguyễn Thọ Chân đã trở về Quảng Ninh thăm lại nơi mình gắn bó một thời trai trẻ. Trong cả cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, từ khi là người tù ở Côn Đảo đến lúc là Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh và cả sau này, cụ Nguyễn Thọ Chân vẫn luôn giữ tác phong chân chất, tính cách hiền lành, giản dị và một lòng một dạ vì Tổ quốc, vì cách mạng, vì nhân dân.

Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Thọ Chân cũng thường tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Mỗi dịp gặp gỡ các thế hệ trẻ, cụ luôn truyền nhiệt huyết cách mạng và những kinh nghiệm cuộc sống để tiếp sức cho công tác giáo dục, rèn luyện tuổi trẻ. Cụ Chân luôn tin tưởng vào những thế hệ tiếp nối sẽ xây dựng Vùng mỏ Quảng Ninh giàu đẹp hơn như mong muốn của Bác Hồ.

Huỳnh Đăng