Các cấp TAND tỉnh: Đổi mới, tăng cường hòa giải, đối thoại

Đồng chí Hoàng Văn Tiền, Chánh án Tòa án Nhân dân tỉnh, cho biết: Việc thí điểm đổi mới, tăng cường hòa giải, đối thoại trong giải quyết tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính tại toà án nhân dân hai cấp của tỉnh theo tinh thần chỉ đạo của Toà án Nhân dân Tối cao là một trong những giải pháp quan trọng trong công cuộc cải cách tư pháp của Quảng Ninh.

Chỉ sau thời gian ngắn thực hiện mô hình này đã khẳng định hướng đi đúng đắn, góp phần giảm áp lực công việc cho đội ngũ thẩm phán, thư ký trong toàn lực lượng, từ đó tập trung thời gian, trí tuệ vào việc nâng cao chất lượng xét xử các loại án.

Tìm hiểu thực tế thấy rằng, thời gian trước khi thực hiện mô hình nêu trên, hệ thống toà án nhân dân của tỉnh đã thụ lý rất nhiều loại án. Chỉ tính từ đầu năm đến nay, toàn lực lượng đã thụ lý 7.360 vụ, việc (tăng 753 vụ, việc so với cùng kỳ năm 2017), trong đó số vụ liên quan đến hành chính, dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh thương mại và lao động là 5.524 vụ, việc (tăng 474 vụ, việc so với cùng kỳ).

Bằng nỗ lực chung, toàn lực lượng đã giải quyết, xét xử 6.154 vụ, việc các loại, đạt tỷ lệ 83,6%. Trong khi điều kiện nhân lực, cơ sở vật chất phục vụ công tác còn nhiều hạn chế thì với lượng vụ, việc lớn như vậy đã tạo ra áp lực rất lớn đối với đội ngũ thẩm phán, thư ký. Có nhiều địa phương, bình quân mỗi thẩm phán phải thụ lý trên 100 vụ, việc mỗi năm dẫn đến chất lượng xét xử có thời điểm chưa đạt yêu cầu đề ra, cá biệt còn có tình trạng phải hủy, sửa do lỗi chủ quan của thẩm phán...

Trước yêu cầu ngày càng cao của công tác xét xử, thực hiện chỉ đạo của Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương và Kế hoạch số 301/KH-TANDTC ngày 1/10/2018 của Toà án Nhân dân Tối cao “Về việc tiếp tục mở rộng thực hiện thí điểm đổi mới, tăng cường hòa giải, đối thoại trong giải quyết tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính tại tòa án nhân dân”, Quảng Ninh đã được Trung ương tin tưởng, tín nhiệm giao cho thí điểm mô hình này.

Ngay sau khi có văn bản chỉ đạo của Toà án Nhân dân Tối cao, ngày 3/10/2018, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã có Thông báo số 1137-TB/TU “Về việc triển khai thực hiện thí điểm đổi mới, tăng cường hòa giải, đối thoại trong giải quyết tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính tại tòa án nhân dân” để chỉ đạo các cơ quan chức năng của tỉnh thực hiện.

Trên cơ sở đó, Toà án Nhân dân tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với Ban Nội chính Tỉnh ủy tham mưu cho Thường trực Tỉnh ủy thành lập Ban Chỉ đạo để khẩn trương triển khai. Chỉ trong một thời gian ngắn, Ban Chỉ đạo đã ban hành Quy chế về nhiệm vụ, quyền hạn, chế độ làm việc, quan hệ công tác, tổ giúp việc và nhanh chóng ra quyết định thành lập 6 trung tâm hòa giải, đối thoại tại Toà án Nhân dân tỉnh và toà án nhân dân các địa phương gồm: Cẩm Phả, Hạ Long, Uông Bí, Móng Cái và Quảng Yên. TAND tỉnh đã lựa chọn, chỉ định 28 hòa giải viên, đối thoại viên, đồng thời phân công, bố trí các chức danh lãnh đạo các trung tâm đối thoại, hòa giải. Các nơi thành lập trung tâm đối thoại, hòa giải đều nhanh chóng bố trí phòng làm việc, trang bị thiết yếu phục vụ công tác và tổ chức đi vào hoạt động đồng loạt từ ngày 1/11/2018. 

Sau gần 2 tháng thực hiện, 6 trung tâm hòa giải, đối thoại của tỉnh đã thụ lý 317 đơn khởi kiện và đã đưa ra hòa giải, đối thoại 277 đơn và đã hòa giải thành 239 vụ, việc, đạt tỷ lệ 86% (có 204 tranh chấp về hôn nhân, gia đình, 19 vụ tranh chấp dân sự, 15 tranh chấp kinh doanh, thương mại và 1 vụ kiện hành chính).

Đáng chú ý là trong 239 vụ, việc đối thoại thành, có vụ, việc, các bên đương sự tự thỏa thuận, nên không phải chuyển hồ sơ cho cơ quan Thi hành án Dân sự giải quyết và có tới 207 vụ, việc các đương sự đề nghị TAND công nhận sự thỏa thuận, nên cơ quan Thi hành án Dân sự sẽ tổ chức thi hành trên cơ sở tự nguyện giữa các bên.

TAND TP Uông Bí đưa ra xét xử một vụ khiếu kiện liên quan đến kinh tế. Ảnh: Quang Minh

Như vậy là chỉ sau gần 2 tháng thực hiện, hệ thống toà án nhân dân các cấp đã bớt được 239 vụ, việc phải thụ lý, giải quyết. Biểu hiện rõ nét nhất về tính hiệu quả của mô hình là dành thời gian, trí tuệ cho đội ngũ thẩm phán, thư ký nghiên cứu sâu các loại án khác nhằm không ngừng nâng cao chất lượng xét xử và tiết kiệm được thời gian, chi phí của ngân sách khi phải tổ chức các phiên tòa, tạo thuận lợi cho cơ quan Thi hành án Dân sự thực hiện nhiệm vụ và tránh được những mâu thuẫn giữa các đương sự khi phải cùng nhau ra tòa. Kết quả đó đã từng bước đáp ứng được yêu cầu cải cách tư pháp theo tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 và đáp ứng tốt mong mỏi của cử tri, nhân dân...

Cán bộ Trung tâm hòa giải, đối thoại (TAND TP Hạ Long) tổ chức đối thoại, giải quyết vụ việc liên quan đến hôn nhân, gia đình. Ảnh: Quang Minh

Đồng chí Hoàng Văn Tiền, Chánh án Toà án Nhân dân tỉnh cũng thẳng thắn chỉ rõ: Bên cạnh những thành quả ban đầu, qua quá trình thực hiện thí điểm, công tác hòa giải, đối thoại vẫn còn một số khó khăn, nhất định. Đó là: Kỹ năng, kinh nghiệm của một số hòa giải viên, đối thoại viên còn hạn chế do các vụ tranh chấp dân sự, kinh doanh, thương mại phức tạp, đòi hỏi phải có sự hỗ trợ của đội ngũ thẩm phán, thư ký; kinh phí để cải tạo, nâng cấp các phòng làm việc của Trung tâm hòa giải, đối thoại và kinh phí để trả thù lao cho các đối thoại viên, hòa giải viên chưa được cung cấp kịp thời, nên ít nhiều ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động... Vì thế, chúng tôi đề nghị tỉnh sớm quan tâm, tạo điều kiện kinh phí hoạt động cho các trung tâm theo đề xuất và chỉ đạo cấp ủy, chính quyền địa phương nơi có các trung tâm quan tâm, hỗ trợ cho hệ thống toà án nhân dân hoạt động trong quá trình thực hiện thí điểm.

Quang Minh