Đại biểu Quốc hội chất vấn về đất đai, ô nhiễm

Chiều 4-6, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà đăng đàn trả lời chất vấn trước Quốc hội. Mở đầu phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội cho biết có 66 đại biểu Quốc hội đăng ký chất vấn Bộ trưởng Trần Hồng Hà. Nhiều câu hỏi xoay quanh vấn đề ô nhiễm rác, nguồn nước và khói bụi, cũng như những vấn đề về đất đai khi khiếu kiện về đất đai chiếm tới hơn 70%.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà trả lời chất vấn các đại biểu.

Định giá đền bù đất có vấn đề

Trong buổi chất vấn Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường chiều nay, nhiều đại biểu đưa ra các vấn đề về đất đai như số các vụ khiếu kiện liên quan đến đất đai còn cao (chiếm tới hơn 70%), sử dụng đất sai mục đích, lấn chiếm đất, giá đất tăng cao ở những khu vực chuẩn bị có các công trình lớn hoặc sắp được đầu tư, xử lý đất xen kẹt ở đô thị…

Trả lời câu hỏi liên quan đến tỷ lệ khiếu kiện sau giải phóng mặt bằng, đền bù còn cao, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, Luật đất đai 2013 đã quy định rõ, như phải có các trung tâm để phát triển quỹ đất, phải có quỹ đất, nếu làm được đúng các thiết chế này mới có quỹ đất sạch và từ đó khâu tiếp cận đất sạch của các doanh nghiệp cũng nhanh hơn. Ngoài ra, hai nội dung liên quan đến quá trình giải phóng mặt bằng là xem xét lại hồ sơ đất đai và định giá lại đất đai.

Bộ trưởng cho biết, trên thực tế khiếu kiện về giá đất, quyền lợi của ng dân chiếm khoảng 70%. Do đó rõ ràng phương pháp định giá đất có vấn đề khi giá đất đền bù thấp hơn nhiều so với giá thị trường. Bộ trưởng cho rằng, các khâu kiểm kê, trao đổi để thống nhất về giá cho đến khâu tái định cư, có những khâu phải đc làm đồng bộ, có những khâu phải làm trước, tuy nhiên hiện nay do thiếu kinh phí nên chưa thực hiện được. Nhiều dự án tái định cư chưa chuẩn bị tốt về khâu cơ sở hạ tầng. Có những nơi giá đền bù không đủ mua được căn nhà để ở. Đây là những bất cập làm nảy sinh khiếu kiện và làm chậm quá trình giải phóng mặt bằng.

Ngoài ra, theo Bộ trưởng, thủ tục hành chính cũng là một nguyên nhân.

Bộ trưởng đưa ra một số giải pháp như xem xét lại phương pháp định giá lại đất đai cho phù hợp với kinh tế thị trường, chuẩn bị đầy đủ thiết chế trung tâm phát triển quỹ đất, quỹ để phát triển quỹ đất để chuẩn bị trước đất sạch. Nơi tái định cư phải chuẩn bị trước cơ sở hạ tầng, đáp ứng được nhu cầu của người dân.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) nêu hiện tượng sốt đất ở những nơi chuẩn bị trở thành đặc khu như Bắc Vân Phong, Vân Đồn và Phú Quốc, Bộ trưởng có nắm được không và có giải pháp nào không.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng, theo quy luật chung, khi có đầu tư cơ sở hạ tầng bao giờ cũng có hiện tượng đổ xô vào đầu cơ đất. Thí dụ như dự án sân bay Long Thành dự kiến từ cách đây năm năm, người dân vẫn có giao dich ngầm, như ủy quyền cho người mua… Bộ trưởng cũng kiến nghị trong tương lai phải có cơ chế, quy chế đặc biệt đối với ba đặc khu, cần tính toán trong Luật để tính toán trước được vấn đề này.

Bộ trưởng cũng đề cập đến vấn đề nghiêm trọng hơn là chuyển dổi mục đích sử dụng đất trái phép, đây là hoạt động giao dịch ngầm, nhưng năng lực quản lý và tính nhạy cảm trong quản lý để kiểm soát và kiểm tra xử lý chưa kịp thời. Với những hoạt động trái pháp luật như vậy, khi quy hoạch hay đền bù, cần có những phương pháp như thế nào để có sự công bằng cho người được đền bù, còn người đầu cơ thì không có cơ hội. Ở khâu thanh tra, kiểm tra, đặc biệt ở thời điểm này các địa phương phải xem lại hồ sơ đất đai để quản lý được hiện trạng đất đai, từ đó khi đền bù sẽ bảo đảm được sự công bằng.

Một vấn đề nữa là việc quản lý quy hoạch đất đai yếu kém khi có một số doanh nghiệp được giao đất nhưng không sử dụng gây lãng phí, hoặc đầu cơ đất đai. Bộ trưởng cho rằng, cần phải tăng cường quản lý, sớm rà soát quỹ đất. Hà Nội và nhiều địa phương khác đã thu hồi khoảng 77 nghìn ha đất để đấu giá, lựa chọn các nhà đầu tư khác theo tiêu chí xác định năng lực.

Cũng đề cập đến vấn đề đất đai, đại biểu Tạ Văn Hạ (Bạc Liêu) nhắc đến việc nhiều địa phương do ưu đãi đầu tư đã giao hàng chục nghìn ha cho tổ chức, doanh nghiệp xây dựng dự án khu đô thị, khu du lịch, làm mất quyền lợi tiếp cận biển chính đáng của người dân với biển, gây khó khăn trong sinh hoạt, đời sống, và đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, việc ưu đãi đầu tư giao đất ven biển điển hình nhất là Đà Nẵng. Hiện nay các cấp của Đà Nẵng xử lý khá thấu đáo. Theo Luật Tài nguyên môi trưởng biển, việc bảo vệ hành lang bờ biển trong đó có nói đến ranh giới triều cao trở vào trong 100m là không đầu tư các công trình mang tính chất thương mại, kinh tế. Và từ mức triều thấp trở ra cũng 100m phải tính toán đầu tư các công trình công cộng, cần thiết. Nhưng trên thực tế, do ưu tiên các nhà đầu tư, hoặc nhà đầu tư có thể tùy tiện, lợi dụng dẫn đến tình trạng này. Việc xử lý như Đà Nẵng đem lại kỷ cương và theo đúng quy định pháp luật là cần thiết. “Quan điểm của chúng tôi là bờ biển là phải được sử dụng chung, không một doanh nghiệp hay tổ chức nào được lấy riêng. Chúng ta có đầy đủ cơ sở pháp lý và có sự ủng hộ của nhân dân để chấn chỉnh, lập lại trật tự này” – Bộ trưởng cho biết.

Trường học biến thành bãi đỗ xe

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận - ảnh trên) chất vấn Bộ trưởng Trần Hồng Hà về quản lý sử dụng đất đai ở các đô thị hiện nay, gây lãng phí rất lớn cho quỹ đất. “Hiện nay đô thị rất thiếu bãi đỗ xe nhưng cứ đề xuất xây bãi đỗ xe thì trả lời là không có quỹ đất. Mới đây Hà Nội rà soát có 499 bãi đỗ xe trái phép, con số này theo tôi chưa phải là con số cuối cùng vì đây là các bãi trông giữ ô tô còn xe máy thì chắc còn rất nhiều. Việc trông giữ xe như vậy thì tiền trôi về đâu? Hầu hết các trường học đã biến thành bãi trông giữ xe ngày và đêm, Bộ trưởng có ý kiến như thế nào về vấn đề này?”, đại biểu này đặt câu hỏi.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Sỹ Cương, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường cho biết vai trò quản lý đất đô thị thuộc về UBND các tỉnh, thành phố và liên quan đến các cấp từ quận, huyện, xã, phường. Trên thực tế thì chúng ta có quy hoạch đất đai trong quy hoạch đô thị, quy hoạch phân khu chi tiết. “Các dự án không có quỹ đất để thực hiện là lỗi của chúng tôi vì thiếu quy hoạch chi tiết sử dụng đất đai cho địa phương đó”, Bộ trưởng thừa nhận.

Hiện nay Hà Nội chỉ có 7% dành cho giao thông. Các nước phát triển đều phải xây dựng các công trình ngầm để phục vụ giao thông cũng như các công trình cho giao thông tĩnh thông minh. Nhu cầu phát triển phương tiện giao thông của các đô thị là rất lớn, trong thời gian vừa qua, mặc dù đã sử dụng quỹ đất để làm bãi trông giữ xe nhưng do quản lý kém nên đã sử dụng không đúng mục đích ban đầu. Khi cổ phần hóa, các doanh nghiệp còn nhiều quỹ đất có thể sử dụng, nhiều dự án doanh nghiệp đang để treo làm bãi trông giữ xe, nếu cần thiết chúng ta hoàn toàn có thể thu hồi để đáp ứng các yêu cầu phục vụ xã hội.

Về việc các nhà trường lại sử dụng sân trường làm bãi trông giữ xe, quan điểm của Bộ trưởng Trần Hồng Hà là không đồng tình. “Điều này làm ảnh hưởng đến môi trường giáo dục và ảnh hưởng đến sinh hoạt, học tập của học sinh, sinh viên. Cần phải có những quy hoạch căn cơ cho vấn đề bãi trông giữ xe trong tương lai”, Bộ trưởng nói.

Tranh luận việc ô nhiễm bụi ở các thành phố lớn

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) chất vấn Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường: Ô nhiễm bụi rất nghiêm trọng, nhất là tại các TP lớn. Theo tôi biết, cứ 10 ngày thì 9 ngày người dân Hà Nội hít thở không khí bụi quá mức cho phép. Bộ trưởng có biện pháp gì ngăn chặn một các hiệu quả tình trạng trên?

Thứ hai, hiện nay thị trường đất đai ở địa phương sắp thành đặc khu như Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc đang hết sức sôi động và diễn biến phức tạp. Bộ trưởng biết chuyện đó không? Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường và địa phương đã giải quyết như thế nào và thật sự yên tâm chưa?

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng câu hỏi của đại biểu hay nhưng không đồng tình với số liệu công bố đó vì được công bố từ trạm quan trắc của một tổ chức, phản ánh mang tính cục bộ. Còn các trạm quan trắc của Bộ Tài nguyên và Môi trường tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh chưa phản ánh tình trạng nghiêm trọng như vậy. Chúng ta thừa nhận ô nhiễm môi trường không khí tại các đô thị lớn, các đô thị tập trung đặc biệt liên quan đến nguồn bụi từ giao thông lớn. Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu Thủ tướng ban hành quyết định về kế hoạch kiểm soát ô nhiễm không khí trong nguồn nước. Trong đó xác định các địa phương đầu tư hệ thống giám sát môi trường không khí xung quanh. Cùng với đó, chúng ta sẽ biết nguồn ô nhiễm chính ở đâu, khi nào và phải công bố số liệu cho dân biết chính xác. “Chúng ta không nói không ô nhiễm, nhưng chưa nghiêm trọng đến mức như đại biểu phản ánh, chưa đáng quan ngại như vậy. Tuy nhiên, Bộ Y tế sẽ cần đánh giá ô nhiễm không khí ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà bày tỏ.

Liên quan đến vấn đề này, đại biểu Trịnh Ngọc Phương (Tây Ninh) cũng chất vấn: Việt Nam có mức độ ô nhiễm không khí đặc biệt cao so với đất nước trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Theo thống kê cho thấy, có tới 5% số ngày trong năm có không khí kém, dẫn tới ảnh hưởng sức khỏe. “Bộ đã kiểm soát tình trạng ô nhiễm này không? Giải pháp cụ thể và căn cơ để giải quyết đến mức an toàn cho tình trạng như trên cũng như làm giảm tác hại của nó đến biến đổi khí hậu?”, đại biểu Trịnh Ngọc Phương hỏi.

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng cho biết, hiện nay tình trạng đốt rơm rạ, rác thải nông thôn là nguyên nhân gây ô nhiễm. Tầm giải quyết hiện nay về ô nhiễm đô thị, tôi cho rằng, thực hiện của Thủ tướng Chính phủ hết sức bài bản. Thêm nữa chúng ta phải kiểm soát nguồn đặc biệt nguồn giao thông. Hiện nay kiểm soát giao thông cá nhân khó khăn. Các đô thị văn minh, phải có biện pháp kiểm soát ô nhiễm các phương tiện trước khi vào thành phố.

Tranh luận lại về vấn đề ô nhiễm bụi, đại biểu Nguyễn Anh Trí cho rằng số liệu ông lấy được công bố trên báo chí. Nhưng đó là một chuyện, vấn đề quan trọng là với tư cách mọt bác sĩ, ông thấy vấn đề ô nhiễm bụi ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng đến sức khỏe của con người.

Cần mô hình lò xử lý rác mẫu

Trả lời chất vấn của đại biểu Lê Công Nhường (Bình Định) chất vấn về giải pháp trước mắt và lâu dài xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường; công nghệ, mô hình xử lý tình trạng rác thải cho các địa phương..., Bộ trưởng Trần Hồng Hà thừa nhận, hiện nay chúng ta chưa kiểm soát, giảm thiểu được tình hình ô nhiễm nguồn đất, nguồn nước. Khẳng định, vấn đề rác thải là vấn đề hết sức bức xúc hiện nay, Bộ trưởng nhận trách nhiệm trên cương vị Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường. Đồng thời, Bộ trưởng cho rằng vấn đề này có liên quan đến nhiều bộ ngành như: Bộ Xây dựng thì chịu trách nhiệm về vấn đề quy hoạch, Bộ Khoa học và Công nghệ giải quyết về vấn đề công nghệ. Do đó,các Bộ thống nhất đề xuất trình Thủ tướng Chính phủ ban hành chiến lược quản lý tổng hợp về xử lý chất thải trên quan điểm, nguyên tắc và mục tiêu đặc biệt là chú trọng đến công nghệ xử lý rác có tính toán phù hợp của các điều kiện kinh tế của các đô thị.

Theo tính toán của Bộ, đến năm 2030, Việt Nam phải có các nhà máy phát điện bằng cách sử dụng các công nghệ xử lý rác. Các công nghệ này hiện nay đang được kiểm chứng và đánh giá cho đầy đủ, tuy nhiên việc lựa chọn các mô hình của thế giới sẽ phù hợp với tình hình thực tế của Việt Nam, sau khi được thẩm định qua Bộ KH-CN sẽ được công bố để các địa phương trong cả nước biết và thực hiện.

Đại biểu Lê Công Nhường tranh luận: một số địa phương đầu tư tràn lan các lò xử lý rác nhỏ không bảo đảm tiêu chuẩn, đại biểu này đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp Bộ Khoa học và Công nghệ sớm ban hành mô hình mẫu.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà tiếp thu và nói thêm mô hình mẫu nhiều nhưng vấn đề này cần nhân dân tham gia thì mới có mô hình hợp lý để triển khai thực tế.

Địa phương phải chịu trách nhiệm về nguồn thải

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Văn Hùng (Thái Nguyên) về giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Hồng Hà thừa nhận ô nhiễm môi trường nói chung và ô nhiễm ở các khu vực sông nói riêng là những vấn đề nóng đối với ngành môi trường hiện nay. Có một số nguyên nhân chính gây nên ô nhiễm khu vực sông như: Trong quá trình phát triển, chúng ta chưa quan tâm đến việc đầu tư hệ thống xử lý nước thải trước khi đưa ra môi trường. Đồng thời theo thống kê hiện nay, có 93% lượng nước thải sinh hoạt chưa được xử lý khi đưa ra môi trường, bên cạnh đó, các làng nghề truyền thống, với công nghệ lạc hậu, biến tướng tham gia vào khu vực này, ngành môi trường với năng lực và điều kiện hạn chế vì vậy chưa kiểm soát hết được các làng nghề truyền thống, các khu công nghiệp là một thực tế.

Giải pháp cho vấn đề này, Bộ trưởng cho rằng từng thành phố phải chịu trách nhiệm với nguồn nước thải của mình, đồng thời phải có sự đầu tư, huy động từ các nguồn lực xã hội để thu gom nguồn nước thải song song với việc đầu tư công nghệ thích hợp để xử lý vấn đề hết sức quan trọng nữa là phải có cách để người dân cùng tham gia vào vấn đề này, có như vậy, cùng với trách nhiệm của địa phương, sự đầu tư của nhà nước và sự ủng hộ của người dân chúng ta có thể xử lý được vấn đề trong tương lai gần.

Về vấn đề phòng chống xói lở bờ sông, nhất là khu vực ĐBSCL do đại biểu Lê Công Định (Long An) chất vấn, Bộ trưởng cho biết, hiện đã có đầy đủ cơ sở khoa học đánh giá nguyên nhân (do phù sa bị giữ ở các nước thượng nguồn; khai thác cát sỏi trái phép; quy hoạch, đầu tư các công trình thủy lợi,...), từ những nguyên nhân trên, cần có giải pháp quản lý chặt việc quản lý khai thác cát, trong đó xác định rõ trách nhiệm của các địa phương, quận huyện, phường xã; đồng thời có quy hoạch tổng thể giữa các công trình thủy lợi tác động đến dòng chảy; tiến hành quy hoạch lại các khu dân cư để tránh những ảnh hưởng tiêu cực bởi quy luật dòng chảy (bên lở, bên bồi); xã hội hóa, huy động các nguồn lực để đầu tư hạ tầng kỹ thuật ứng phó biến đổi khí hậu...

Theo dự kiến từ 15 giờ 10 phút đến 17 giờ chiều 4-6, Bộ trưởng Trần Hồng Hà sẽ trả lời chất vấn nhóm vấn đề thứ hai: Công tác quản lý đất đai tại các thành phố lớn, các địa phương có nhiều khiếu nại, tố cáo. Tình trạng ô nhiễm môi trường và kiểm soát hoạt động xả thải của các doanh nghiệp. Các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu tại các vùng, địa phương, đặc biệt là đồng bằng sông Cửu Long.

Theo Nhóm phóng viên / NDĐT