Chống cục bộ, "lợi ích nhóm" trong công tác lập quy hoạch

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV, sáng 25/10, các đại biểu Quốc hội làm việc tại Hội trường, thảo luận, cho ý kiến về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Quy hoạch.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu, giải trình, làm rõ các ý kiến của các đại biểu Quốc hội. (Ảnh: Nguyễn Dân/TTXVN)

Cần bổ sung, sửa đổi cho phù hợp, đồng bộ với các Luật khác

Đa số các đại biểu tán thành với việc thông qua dự án Luật Quy hoạch tại Kỳ họp lần này để chuẩn bị cho Chiến lược quy hoạch giai đoạn 2021-2030. Tuy nhiên, đại biểu Lê Văn Xuân (Cần Thơ) cho rằng, Ban soạn thảo cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định để bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với các quy định của các Luật liên quan; hạn chế các nội dung giao Chính phủ quy định để tránh việc ban hành xong Luật vẫn phải chờ Nghị định, Thông tư hướng dẫn.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đề nghị Chính phủ cần sớm chỉ đạo công tác rà soát, lập quy quy hoạch, trong đó có những quy hoạch lập lần đầu ngay sau khi Quốc hội thông qua tại Kỳ họp lần này, không nên chờ đến ngày 1/1/2019 Luật có hiệu lực. Bởi, nếu không sớm triển khai sẽ dẫn đến tình trạng khi bước vào thời kỳ chiến lược 2021-2030, các quy hoạch cũ hết hiệu lực trong khi đó quy hoạch mới chưa được lập.

Quan tâm đến quy hoạch vùng trời và quy hoạch không gian từ mặt đất, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) nêu quan điểm: Theo dự án Luật có thể hình dung 3 lát quy hoạch là vùng trời, mặt đất và từ mặt đất, trong đó lát không gian mặt đất đã được Luật quy định rất nhiều; trong khi đó, nội dung về không gian vùng trời và không gian từ mặt đất xuống tâm trái đất thuộc lãnh thổ quốc gia vẫn chưa được quy hoạch. Đây là hai khoảng quy hoạch không có dự báo, trong khi việc xây dựng các công trình ngầm sẽ ngày càng phát triển... Ban soạn thảo cần có sự nghiên cứu, bổ sung vào phần giải thích từ ngữ và chương 2 của dự án Luật.

Đại biểu cũng nhận định dự án Luật mới chỉ quy định chủ yếu về không gian biển quốc gia của quy hoạch sử dụng đất quốc gia, chưa đề cập đến các quy hoạch khác như hàng không dân dụng, hàng không vũ trụ và những vấn đề có liên quan đến vật thể bay nhân tạo, vị trí quỹ đạo không gian, tần số, dải tần, hành lang di chuyển... là chưa công bằng, thiếu sót. Dự án Luật cần có các quy định về công tác xét xử thi hành án, để sau này nếu có sai phạm liên quan vấn đề vùng trời, mặt đất sẽ có chế tài xử lý.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Bình Dương) khẳng định đây là một Luật khung rõ nét, phức tạp nhất từ trước đến nay nhưng lần đầu tiên áp dụng phương pháp tích hợp tiên tiến. Vấn đề cốt lõi chính là kỹ thuật công nghệ, chuyên môn của hệ thống chuyên gia đến năng lực các thành viên hội đồng thẩm định, thẩm tra. Đặc biệt do tích hợp đa ngành nên cơ chế làm việc, hợp tác phản biện giải quyết các vấn đề liên quan đến xung đột lợi ích địa phương trong quy hoạch vùng, ngành để lựa chọn hình thành phương án tối ưu trong khoảng thời gian không dài là thách thức lớn. Chỉ có tính độc lập, khách quan, đủ năng lực chuyên môn thực sự của các thành viên hội đồng mới không biến Luật này thành kết quả của phép cộng một loạt các quy hoạch tồn tại như hiện nay.

Đồng tình với ý kiến này, trong phần giải trình của mình, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nêu rõ: Đây là lần đầu tiên khái niệm này được đưa ra, là xu thế từ tình hình thực tiễn, từ kinh nghiệm của các nước và bắt nguồn từ quan điểm không thể để các ngành tách rời nhau lập quy hoạch riêng, cần phải tích hợp lại để có sự thống nhất, tránh xung đột, mâu thuẫn, phát huy được tối đa lợi ích, lợi thế của các ngành, lĩnh vực trên địa bàn. Vì lần đầu tiên thực hiện phương pháp này nên chắc chắn có nhiều vấn đề thách thức trong quá trình triển khai, do đó cần đẩy mạnh ứng dụng của khoa học công nghệ, đặc biệt là các phần mềm để phương pháp thực hiện được đảm bảo thống nhất, công khai, minh bạch, độc lập trong thời gian nhanh nhất.

Khắc phục tình trạng chồng chéo, cục bộ, ''lợi ích nhóm''

Cho ý kiến về việc tổ chức lập, phê duyệt nhiệm vụ, thành lập Hội đồng và quyết định phê duyệt quy hoạch cấp quốc gia, cấp vùng, cấp tỉnh, đại biểu Tráng Thị Xuân (Sơn La) phân tích: Dự án Luật quy định Thủ tướng Chính phủ quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch cấp tỉnh; đồng thời Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập và quy định nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng thẩm định quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, không thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch cấp tỉnh. Theo đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan quyết định thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch cấp tỉnh; trình Thủ tướng Chính phủ thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch tỉnh.

Đại biểu cho rằng việc thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch cấp tỉnh nên thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, nhằm đảm bảo thống nhất giữa thẩm quyền phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch với tỉnh, thẩm quyền quyết định thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch tỉnh của Thủ tướng Chính phủ. Ngoài ra, quy hoạch tỉnh phải phù hợp với quy hoạch của quốc gia, quy hoạch vùng, tránh trường hợp khi thực hiện phê duyệt điều chỉnh quy hoạch cả quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh phải thành lập tới 2 Hội đồng thẩm định, đó là Hội đồng thẩm định quy hoạch vùng do Thủ tướng quyết định còn Hội đồng thẩm định quy hoạch cấp tỉnh do Bộ Kế hoạch và Đầu tư quyết định.

Một góc thành phố Hà Nội. Ảnh minh họa. (Nguồn: Vietnam+)

Băn khoăn về việc quy định tổ chức lập, phê duyệt nhiệm vụ, thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch tại dự án Luật có thể gây ra cách hiểu là có tình trạng "vừa đá bóng, vừa thổi còi," đại biểu Lê Minh Chuẩn (Quảng Ninh) đặt vấn đề: Việc Bộ Kế hoạch và Đầu tư có thẩm quyền thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch cấp tỉnh liệu có phù hợp, khi cấp tổ chức quy hoạch là Ủy ban nhân dân cấp tỉnh? Bên cạnh đó, trong dự án Luật chưa thấy việc phân quyền tổ chức lập, phê duyệt nhiệm vụ thành lập Hội đồng thẩm định và quyết định phê duyệt cấp quốc gia cấp vùng, cấp tỉnh theo những nguyên tắc nào để góp phần nâng cao tính ổn định của quy hoạch, tăng cường vai trò của Quốc hội; tăng cường thứ bậc trong hệ thống quy hoạch, khắc phục tình trạng chồng chéo, cục bộ, ''lợi ích nhóm'' trong công tác quy hoạch.

Đại biểu Chuẩn đề xuất nguyên tắc để xác định thẩm quyền tổ chức lập phê duyệt nhiệm vụ thành lập Hội đồng thẩm định và quyết định phê duyệt quy hoạch: Cấp quyết định hoặc phê duyệt quy hoạch phải cao hơn cấp tổ chức lập quy hoạch. Cấp nào quyết định hoặc phê duyệt quy hoạch sẽ có thẩm quyền phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch và thành lập Hội đồng quy hoạch. Đại biểu đề nghị dự án Luật sửa đổi theo hướng: Về quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, việc tổ chức lập quy hoạch của Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch, thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch, quyết định phê duyệt quy hoạch là Quốc hội quy định.

Về quy hoạch vùng, tổ chức lập quy hoạch do Thủ tướng Chính phủ quyết định. Việc phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch và quyết định phê duyệt quy hoạch của Chính phủ. Về quy hoạch tỉnh, tổ chức lập quy hoạch là Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh; phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch, thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch và quyết định phê duyệt quy hoạch là Thủ tướng Chính phủ...

Điều chỉnh hợp lý quy trình lập quy hoạch

Tán thành với quy trình lập quy hoạch, tuy nhiên đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) bày tỏ sự e ngại việc quy trình lập quy hoạch quốc gia, sau đó đến lập quy hoạch ngành quốc gia, lập quy hoạch vùng quốc gia, sau đó đến quy hoạch tỉnh... sẽ mất tổng thời gian là 5 năm. Như vậy thì khi lập quy hoạch cấp dưới, sau 5 năm, quy hoạch cấp trên đã đến kỳ điều chỉnh, sẽ gây khó khăn cho quy hoạch cấp dưới. Vì vậy cần có sự điều chỉnh quy hoạch theo phương thức tích hợp.

''Cần điều chỉnh quy hoạch này theo một phương thức phải tích hợp ngay trong quá trình lập quy hoạch các cấp theo quy trình "hai xuống, một lên," nghĩa là lập dự thảo quy hoạch quốc gia sau đó đến dự thảo quy hoạch ngành, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh. Khi dự thảo xong, sẽ đề xuất các điều chỉnh quy hoạch vùng, điều chỉnh quy hoạch ngành, điều chỉnh quy hoạch quốc gia; tiếp đó sẽ phê duyệt quy hoạch quốc gia, sau đó đến phê duyệt quy hoạch ngành, vùng, tỉnh. Làm như vậy trong khoảng 2-3 năm chúng ta sẽ hoàn thành toàn bộ hệ thống quy hoạch và tích hợp toàn bộ nội dung vào cho đồng bộ" - đại biểu Cường đưa ra quan điểm.

Góp ý về từng nhóm quy hoạch, đại biểu Đinh Văn Nhã (Phú Yên) cho rằng, mỗi loại quy hoạch quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh cần được thiết kế hệ thống các điều kiện để tổ chức quản lý kiểm tra, giám sát điều kiện về cơ chế chính sách, điều kiện về nguồn lực. Điển hình như quy hoạch quốc gia phải là quy hoạch ưu tiên bố trí nguồn lực nhiều nhất để thực hiện. Theo đại biểu, cần có sự phân biệt để có sự ưu tiên thực hiện; trong mỗi quy hoạch, cần tính toán các nhiệm vụ cần thực hiện trước.

Giải thích thêm về nội dung điều chỉnh quy hoạch, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh đây là vấn đề rất quan trọng và phức tạp. Trong thực tiễn, nếu quy định quá cứng nhắc, không linh hoạt khi xử lý những vấn đề phát sinh trong quá trình phát triển sẽ gây cản trở hoặc làm chậm quá trình phát triển, tuy nhiên nếu quy định không chặt chẽ thì việc điều chỉnh quy hoạch sẽ gặp khó trong quá trình triển khai thực hiện. Lập quy hoạch đã khó nhưng tổ chức giữ được quy hoạch, thực hiện quy hoạch còn khó hơn nên Ban soạn thảo đã thiết kế để đảm bảo điều chỉnh quy hoạch phù hợp với thực tiễn cuộc sống, nhu cầu nhưng cũng đảm bảo những nguyên tắc nhất định, không tùy tiện trong việc thực hiện điều chỉnh quy hoạch.

Cũng trong phiên họp buổi sáng, các đại biểu đã thảo luận, cho ý kiến về nhiệm vụ lập quy hoạch; về chi phí cho hoạt động quy hoạch; thời kỳ quy hoạch...

Theo Phúc Hằng - Hiền Hạnh (TTXVN/Vietnam+)