Sửa luật quản lý nợ công để kiểm soát toàn diện rủi ro

Ngày 16-6, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về dự án Luật quản lý nợ công (sửa đổi). Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, sửa luật trên tinh thần quản lý nợ công bảo đảm đúng quy định của Hiến pháp và pháp luật có liên quan để kiểm soát toàn diện rủi ro và hiệu quả của nợ công.

Nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ ngày càng cao

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh, ảnh dưới) cho biết, nợ công nước ta trong những năm qua tăng rất nhanh, từ năm 2010 ở mức 50% GDP thì nay đã lên đến 63,7% GDP. Mỗi năm chúng ta tăng khoảng 300.000 tỷ đồng.

Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng giải trình về dự thảo Luật quản lý nợ công (sửa đổi).

“Nợ công tăng nhanh áp lực trả nợ của Chính phủ ngày càng cao, Chính phủ phải vay vốn nhiều và làm tăng tổng cầu vốn trên thị trường tiền tệ và điều đó làm tăng lãi suất tín dụng. Điều này cho thấy không chỉ có nợ xấu làm tăng lãi suất mà nợ công cũng làm tăng lãi suất”, đại biểu Ngân nói.

Nợ công cuối năm 2015 đã ở mức 62,8% trong khi Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 25 xác định trần nợ công là 65% GDP. Như vậy, dư địa để nợ công chạm trần trong 5 năm nay chỉ còn khoảng 2,2% GDP, trong khi 5 năm trước là 12,8% GDP.

Theo đại biểu Ngân, nợ công tăng lên không chỉ do Luật Quản lý nợ công hiện hành không phù hợp mà do nhiều nguyên nhân, từ nhu cầu chi tiêu công của chúng ta ngày càng cao, bội chi ngân sách luôn vượt mức dự toán.

Trong bối cảnh nhu cầu đầu tư công cho cơ cở hạ tầng còn rất lớn, áp lực lên nợ công cao. Theo ông Ngân, cần phải kiểm soát rủi ro, hạn chế bội chi ngân sách để bảo đảm an toàn nợ công.

Nợ công phải được công khai và cập nhật liên tục, không phải cập nhật hàng năm mà cập nhật hàng tháng hoặc mỗi kỳ họp Quốc hội.

Ông Ngân nhấn mạnh, nợ công và đầu tư công có gắn kết chặt chẽ với nhau, đầu tư hiệu quả thì mới kéo giảm được nợ công. Nợ công trong tầm kiểm soát thì quản lý nợ công mới được thuận lợi.

Còn theo đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ), gom quản lý nợ công về một đầu mối sẽ tăng niềm tin và giảm phiền hà cho người cho vay, do chỉ phải làm việc với một đầu mối, từ đó mang lại những lợi ích từ chi phí vay và điều kiện vay. Đơn vị sử dụng vốn vay nhất là ODA chỉ phải làm việc với một đầu mối thay vì nhiều đầu mối như hiện nay.

Đại biểu Hàm đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc đưa nợ công về một đầu mối để thống nhất quản lý nợ công và cũng phù hợp với Nghị quyết 07 của Bộ Chính trị là rà soát, sắp xếp lại nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị gắn trách nhiệm quyết định chi, quyết định vay với trách nhiệm quản lý ngân sách và trách nhiệm trả nợ.

Tăng hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công

Phát biểu giải trình trước Quốc hội, đại diện cơ quan soạn thảo dự án Luật Quản lý nợ công (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, tinh thần đặt ra yêu cầu về quản lý nợ công là hoàn thiện thể chế, đặc biệt là chính sách công cụ bộ máy quản lý nợ công bảo đảm đúng quy định của Hiến pháp và pháp luật có liên quan để kiểm soát toàn diện rủi ro và hiệu quả của nợ công, nghiên cứu điều chỉnh phạm vi nợ công phù hợp với thông lệ chuẩn mực quốc tế.

Lý giải nguyên nhân nợ công tăng cao, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho rằng, giải ngân cao hơn dự toán nên bội chi tăng cao. Bội chi của giai đoạn 2011-2015 dự tính là 5%. Tuy nhiên, thực tế giải ngân cao cùng với phát hành trái phiếu Chính phủ lên đến 5,8%, đương nhiên đã dẫn đến nợ công tăng cao.

Đến cuối năm 2016, ước tỷ lệ nợ công/GDP ở mức 63,7% GDP, nợ của Chính phủ ở mức 52,6% GDP, nợ nước ngoài của quốc gia ở mức 44,3% GDP, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ là 14,8% tổng thu ngân sách Nhà nước.

Nói về sự cần thiết phải sửa đổi Luật Quản lý nợ công, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho rằng mục tiêu là để tăng hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, bảo đảm an toàn nợ công, đồng thời bảo đảm sự thống nhất trong hệ thống pháp luật hiện hành.

Công tác quản lý nợ công thời gian qua cũng đã bộc lộ một số bất cập như nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ trong ngắn hạn lớn, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn nhưng chưa được kiểm soát chặt chẽ. Việc quản lý, sử dụng vốn vay còn bất cập; phân bổ vốn đầu tư từ nguồn vốn vay nợ công còn dàn trải và hiệu quả đầu tư chưa cao.

Ngoài ra, quá trình thực hiện đã phát sinh những rủi ro từ các dự án sử dụng vốn vay của Chính phủ và vốn vay Chính phủ bảo lãnh dẫn đến không trả được nợ, Chính phủ phải trả nợ thay, thiếu gắn kết giữa quyết định đầu tư với cân đối nghĩa vụ trả nợ.

Về vấn đề bảo lãnh nợ nước ngoài và cho vay lại, Bộ trưởng cho biết sẽ tiếp tục rà soát trên tinh thần siết chặt. Hai năm nay không có cấp bảo lãnh mới cho các dự án mà chỉ có giải ngân các dự án đã được bảo lãnh trước kia.

Theo THẢO LÊ-DUY LINH / NDĐT