Trịnh Tam Tỉnh - ĐBQH khóa I tỉnh Quảng Ninh

Chủ nhật, 29/05/2016 | 15:05:37 [GMT +7] A A

Di ảnh ĐBQH Trịnh Tam Tỉnh (1907-1992)

Là Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khóa I của tỉnh Quảng Yên (nay là tỉnh Quảng Ninh), thời kỳ sóng gió nhất, ông Trịnh Tam Tỉnh phải đương đầu với biết bao hiểm nguy, nhiều lần tính mạng bị đe dọa, sinh mạng gần với tử thần chỉ trong gang tấc.

Sau khi Nhật đảo chính Pháp (9-3-1945), thay mặt Xứ ủy Bắc Kỳ, đồng chí Lê Thanh Nghị cử ông Trịnh Tam Tỉnh về xây dựng phong trào ở Hòn Gai và khu mỏ. Lúc này, cơ sở cách mạng ở Hòn Gai rất mỏng, phong trào Việt Minh chưa mạnh. Ông Trịnh Tam Tỉnh và các đồng chí của mình đã tìm cách liên lạc với những quần chúng tốt, lợi dụng tổ chức thanh niên thân Nhật để tập hợp, giáo dục, giác ngộ họ… Sau một thời gian, cơ sở Việt Minh được xây dựng và phát triển nhanh chóng ở Nhà máy Cơ khí Hòn Gai, mỏ than Hà Tu, Hà Lầm, phố Ba Đèo… Uy tín của Mặt trận Việt Minh ngày càng cao, có ảnh hưởng ngày càng lớn trong công nhân và các tầng lớp nhân dân. Công nhân mỏ và nhân dân Hòn Gai sôi sục khí thế cách mạng, náo nức chờ ngày khởi nghĩa giành chính quyền.

Chiều ngày 26-8-1945, cuộc biểu dương lực lượng quần chúng có lực lượng vũ trang bảo vệ để giành chính quyền đã được đông đảo công nhân mỏ và nhân dân Hòn Gai tham gia. Sau cuộc mít tinh, Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời Hòn Gai được thành lập. Ông Lê Công Thăng làm Chủ tịch, ông Trịnh Tam Tỉnh phụ trách Ty Liêm phóng (An ninh), nguyên Thị trưởng Hòn Gai chính quyền thuộc Chính phủ Trần Trọng Kim là ông Bùi Mạnh Phu làm Ủy viên hành chính.

Ông Trịnh Tam Tỉnh (1907-1992), quê làng Vô Ngại, huyện Thư Trì, nay thuộc xã Dũng Nghĩa, huyện Vũ Thư, Thái Bình. Năm 1929, bị tòa đề hình Hà Nội kết án 10 năm cầm cố, đày ra Côn Đảo. Năm 1930, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương tại nhà tù Côn Đảo. Năm 1936 ông ra tù, bị quản thúc tại Thái Bình. 12-1939, ông lại bị bắt, giam. Thoát khỏi nhà tù khi Nhật đảo chính Pháp, được Đảng giao nhiệm vụ về vùng Hòn Gai xây dựng phong trào cách mạng, chuẩn bị tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Sau Cách mạng tháng 8-1945, ông được cử làm Phó Chủ tịch UBHC khu đặc biệt Hòn Gai...

Trong kháng chiến chống Pháp ông được cử giữ nhiều trọng trách ở các Liên khu III - IV.

Từ năm 1955, ông đảm nhiệm nhiều cương vị ở các Bộ: Kiến trúc Công thương, Xây dựng và nghỉ hưu vào năm 1975.

Ông Trịnh Tam Tỉnh đã được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh, Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng.

Những ngày đầu tháng 9-1945, chính quyền cách mạng tỉnh Quảng Yên phải lo giải quyết nạn trộm cướp, phỉ. Đặc biệt, 600 quân phản động Việt Cách do Vũ Kim Thành cầm đầu kéo vào Hòn Gai, Quảng Yên gây rối; bọn phỉ người Hoa do Đường Thế Dân cầm đầu từ Bang Trới (Hoành Bồ) kéo sang Hòn Gai. Đồng thời, tàu chiến Le Craysac và tàu chiến Jean Frévile của Pháp kéo vào Vịnh Hạ Long, tới Bến Đoan. Cùng lúc đó, quân Tưởng Giới Thạch với danh nghĩa lực lượng Đồng Minh kéo vào vùng Đông Bắc. Cuối tháng 9-1945, Sư đoàn 60 thuộc Quân đoàn 62 của Tưởng Giới Thạch đến Hòn Gai.
Hòn Gai luôn là điểm nóng của vùng Đông Bắc, vì thực dân Pháp và quân Tưởng đều muốn chiếm đóng, làm chủ hoàn toàn khu mỏ. Chính trong thời gian đó, với kinh nghiệm từng trải trong hoạt động cách mạng, ông Trịnh Tam Tỉnh được cử làm Chủ tịch UBHC Đặc khu Hòn Gai. Trong cuộc tổng tuyển cử bầu ra Quốc hội khóa đầu tiên, ông trúng cử, là một trong 3 ĐBQH của Quảng Yên (nay là tỉnh Quảng Ninh).

Biết ông là người có uy tín trong công nhân Vùng mỏ Hòn Gai, ngày 26-2-1946, quân Tưởng Giới Thạch và bọn Việt Cách bất ngờ tấn công Đoàn ĐBQH Khu mỏ đang họp ở rạp Bạch Đằng, Hòn Gai. Ông Cao Tử Kiến, ông Trịnh Tam Tỉnh cùng nhiều cán bộ Việt Minh ở Hòn Gai bị bắt. Sau đó, bọn phản động tiếp tục sang Bãi Cháy vây bắt các đảng viên và cán bộ lãnh đạo khác.

Sau khi chiếm giữ Hòn Gai, quân Tưởng Giới Thạch và bọn Việt Cách lập nên chính quyền phản động. Chúng tiến hành khủng bố rất dã man. Báo Cứu quốc, số 123, năm 1946 viết: Những người không may bị chúng bắt, phần nhiều chết một cách thảm hại, bị chôn sống, bị bỏ vào túi ném xuống khe đá hoặc bị phơi xác trên núi. Đồng chí Trần Ngôn Chi (tức Nguyễn Hải), Trưởng ban Cán sự (Bí thư) Tỉnh ủy Quảng Yên trên thuyền ra nhận nhiệm vụ Trưởng ban Cán sự Tỉnh ủy Hải Ninh đã bị kẻ địch bắt và sát hại giữa Vịnh Hạ Long.

Theo tư liệu gia đình ông Trịnh Tam Tỉnh gửi Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, cho biết: Bị giam ngay tại tầng 2 của trụ sở Việt Minh, tổ chức Phụ nữ cứu quốc Hòn Gai - Quảng Yên nửa đêm đã dùng thừng cứu thoát ông Tỉnh cùng các đồng chí và đưa tất cả đi trốn. Sau đó, ông Trịnh Tam Tỉnh nhận lệnh về Hà Nội báo cáo tình hình Quảng Yên - Hòn Gai với Trung ương Đảng. Nghe ông Trịnh Tam Tỉnh báo cáo xong, Trung ương Đảng tiếp tục cử ông trở lại Quảng Yên chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài.

Ngày 20-12-1946, Khu ủy Hòn Gai nhận được điện của Trung ương kêu gọi Toàn quốc kháng chiến. Cùng lúc đó, thực dân Pháp đem quân tấn công bến phà Bãi Cháy, đồi cao Lán Bè, Loong Toòng và gửi tối hậu thư yêu cầu Khu ủy đầu hàng.

Trước tình hình đó, Ban Thường vụ Khu đặc biệt họp bất thường tại một địa điểm gần chùa Long Tiên. Tham dự Hội nghị có các đồng chí: Trần Quốc Thảo, Bí thư Khu ủy; Trịnh Tam Tỉnh, Ủy viên Thường vụ, Chủ tịch UBHC Đặc khu. Trên cơ sở phân tích tình hình, Hội nghị quyết định: Không đầu hàng giặc, quyết tâm kháng chiến đến cùng.

Nhân cuộc bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND các cấp lần này, ôn lại những năm tháng hoạt động cách mạng của ông Trịnh Tam Tỉnh tại Quảng Ninh là dịp học tập đạo đức của những chiến sĩ cách mạng, phẩm cách của người đại biểu do nhân dân tin tưởng chọn mặt gửi vàng. Là cán bộ do Trung ương Đảng điều động về Quảng Ninh hoạt động nhưng ông Trịnh Tam Tỉnh đã thực sự gắn bó với đời sống nhân dân vùng mỏ, được nhân dân tín nhiệm.

Kiều Mai Sơn (CTV)