Nhớ lần đầu về thăm Pác Bó

Nhân dự Hội thảo báo Đảng các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc lần thứ XIII, tổ chức tại Cao Bằng, mấy anh em đoàn Báo Quảng Ninh chúng tôi có dịp về thăm di tích Pác Bó - địa danh gắn liền với một giai đoạn lịch sử đặc biệt quan trọng trong cuộc đời hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của cách mạng Việt Nam trong những năm 1941-1945.

Pác Bó thuộc xã Trường Hà, huyện Hà Quảng (Cao Bằng) là nơi Nguyễn Ái Quốc đặt chân về Tổ quốc sau 30 năm đi tìm đường cứu nước. Pác Bó nằm cách thị xã Cao Bằng khoảng 40km. Từ ngã ba Đôn Chương của huyện Hà Quảng ngược lên gần chục cây số, đường về Pác Bó uốn lượn theo thung lũng, qua các bản Nà Mạ, Nà Kéo - quê hương của Kim Đồng. Phía bên trái, cách Pác Bó khoảng 3km là mộ anh hùng liệt sĩ Kim Đồng xây bên sườn vách núi Tẻo Lài, trông ra phía trước là dòng suối nguồn chảy về từ Pác Bó.

Nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đồi Tếnh Chấy.

Trước khi thăm hang Cốc Bó, theo hướng dẫn của đồng nghiệp ở Hội Nhà báo Cao Bằng, chúng tôi lên thăm nhà tưởng niệm Bác Hồ nằm trên đỉnh đồi Tếnh Chấy, phía bên trái suối Lênin và núi Các Mác. Nhà tưởng niệm được xây dựng bằng bê tông, cách điệu theo kiểu nhà sàn của người Tày - Nùng ở Cao Bằng nhưng vẫn bảo đảm tính hiện đại, trông vừa thanh thoát, vừa uy nghi, giản dị mà hoành tráng. Sau 1 năm khởi công, công trình khánh thành đúng dịp kỷ niệm 121 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19-5-2011). Từ sân nhà tưởng niệm Bác nhìn xuống chân núi thấy thấp thoáng những mái nhà sàn khói toả màu lam của các xóm bản người Nùng yên bình. Bức tranh ấy như tạo thêm nét nhấn thi vị trước vẻ đẹp hùng vĩ của non nước Pác Bó.

Bên trong nhà lưu niệm Bác được ốp hoàn toàn bằng đá hồng ngọc. Nơi bàn thờ gian giữa là bức tượng toàn thân Bác Hồ với dáng ngồi thanh thản. Phía trên cao là bức hoành phi khắc bốn chữ mạ vàng “Hồng nhật cao minh”. Trên hai cột cạnh bàn thờ là đôi câu đối: “Lãnh tụ trở về, nhật nguyệt bừng lên trời Pác Bó/Anh hùng tụ lại, tinh hoa rực sáng đất Cao Bằng”, được biết do giáo sư - Anh hùng Lao động Vũ Khiêu phụng thảo. Bốn bức tường trong gian nhà tưởng niệm Bác là bốn bức phù điêu lớn bằng đá hồng ngọc, diễn tả cảnh quan bốn địa danh gắn liền với sự nghiệp cách mạng của Người: Pác Bó, khu rừng Trần Hưng Đạo, cây đa Tân Trào và quảng trường Ba Đình lịch sử. Các bức bích hoạ được tạo tác mềm mại, mang lại cho người xem sự ấm áp, gần gũi.

Rời nhà lưu niệm Bác, chúng tôi đến thăm hang Cốc Bó - tiếng Nùng có nghĩa là đầu nguồn - nằm chếch phía trên miệng suối Lênin chảy ra từ lòng núi đá. Chưa tới mùa mưa nhưng suối vẫn rất nhiều nước. Có thể nhìn rõ đàn cá tung tăng bơi lội bên dưới. Cửa hang Cốc Bó nhỏ hẹp nhưng khi vào bên trong lòng hang rộng hơn. Ngày 28-1-1941, Bác Hồ từ nước ngoài qua cột mốc 108 về Pác Bó và đến ngày 8-2-1941, Người đã chuyển lên hang Cốc Bó ở với bí danh là Già Thu. Người ở đây cho đến cuối tháng 3-1941 thì chuyển tới ở lán Khuổi Nậm. Chúng tôi ai cũng lặng im, xúc động. Vẫn còn đó chiếc phản gỗ đơn sơ nơi Người từng nghỉ và làm việc, nơi bếp lửa nhỏ vương tàn than... Tất cả khiến cho chúng tôi có cảm giác như hơi ấm của Người vẫn còn đâu đây...

Suối Lênin - nơi sinh thời Bác Hồ vẫn thường ngồi câu cá sau những giờ làm việc.

71 năm đã trôi qua kể từ ngày Pác Bó chính thức là một phần của lịch sử Việt Nam, bờ suối Lênin nơi Bác ngồi câu cá sau những giờ làm việc, “Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng” vẫn còn đó. Khác chăng là lối đi đã in mòn vết chân của hàng triệu lượt người Việt Nam bao năm qua tới Pác Bó tìm về cội nguồn cách mạng.

Trong buổi tiếp đoàn các nhà báo các tỉnh hôm ấy, Bí thư Huyện uỷ Hà Quảng Bế Thanh Tịnh - rể của Quảng Ninh (vợ anh quê ở phường Quang Hanh, Cẩm Phả) cho biết, Hà Quảng hiện có 18 xã, 1 thị trấn, dân số hơn 33.000 người, trong đó nhiều nhất là người Nùng (53,28%), rồi đến người Tày (31,63%), người Mông (12,23%). Là huyện biên giới vùng cao, địa hình chia cắt mạnh, Hà Quảng là một trong 62 huyện nghèo nhất của cả nước, tỷ lệ hộ nghèo của huyện lên tới 47,48%. Thu ngân sách trên địa bàn huyện năm 2011 khoảng 7,6 tỷ đồng - tức chưa bằng một phường của TP Hạ Long. Tuy nghèo khó là thế nhưng nhân dân các dân tộc trong huyện tự hào là quê hương giàu truyền thống cách mạng, luôn đoàn kết, tương trợ nhau trong cuộc sống, tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Hà Quảng lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2010-2015 đã xác định một số nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm, đó là nâng cao chất lượng một số cây trồng, vật nuôi mũi nhọn với công thức “3 cây + 2 con + dịch vụ”. Đó là cây thuốc lá ở vùng thấp, cây ngô, lạc ở vùng cao; phát triển đàn bò và lợn đen trên địa bàn toàn huyện; đẩy mạnh các loại dịch vụ gắn với khai thác kinh tế cửa khẩu và khu du lịch Pác Bó. Công tác xói đói, giảm nghèo đang được huyện triển khai quyết liệt, phấn đấu mỗi năm giảm 3-4%.

“Lần sau các anh về Pác Bó, chắc chắn Hà Quảng sẽ có nhiều đổi thay” - Bí thư Huyện uỷ Bế Thanh Tịnh xiết chặt tay chúng tôi lúc chia tay.

Đại Dương