Kinh nghiệm phòng, chống tham nhũng thành công ở một số nước

Ngày nay, đấu tranh phòng, chống tham nhũng (PCTN) đã trở thành vấn đề mang tính toàn cầu. Mặc dù có những cách tiếp cận khác nhau về tham nhũng, nhưng tất cả các nước trên thế giới đều lên án mạnh mẽ tệ tham nhũng, coi tham nhũng là kẻ thù của quá trình phát triển và đều xây dựng chủ trương và chiến lược PCTN với các giải pháp cụ thể. Qua nghiên cứu thực tế PCTN của một số quốc gia trên thế giới, có thể thấy ba vấn đề quan trọng sau đây:

Đề ra được chủ trương, quan điểm đúng đắn về phòng ngừa, đấu tranh CTN và xây dựng chiến lược CTN một cách mạnh mẽ và có hiệu quả; trong đó quan trọng nhất là vai trò lãnh đạo, chỉ đạo kiên quyết về đấu tranh chống lại tệ nạn tham nhũng của người đứng đầu nhà nước hoặc chính phủ.

Đề ra được các quy định cụ thể về tội tham nhũng và khung hình phạt trong bộ luật hình sự; xây dựng và hoàn thiện luật pháp về CTN, nhằm đề ra các biện pháp phòng ngừa tham nhũng và trừng trị nghiêm khắc người có hành vi tham nhũng.

Xây dựng cơ quan chuyên trách về CTN và đề cao vai trò thanh tra, kiểm tra các cơ quan chức năng, trao cho các cơ quan này nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể. Các cơ quan này phải lựa chọn những cán bộ, công chức có phẩm chất, bản lĩnh, tính chiến đấu và tính liêm khiết cao, cũng như có năng lực để thực thi nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm lớn để đủ sức phát hiện xử lý các hành vi tham nhũng và tội phạm tham nhũng.

Thực tế cho thấy, những quốc gia xây dựng chiến lược CTN mạnh mẽ là những quốc gia bảo đảm ổn định chính trị, kinh tế có bước tăng trưởng nhanh, ổn định và ngược lại. Những thành công trong công cuộc đấu tranh CTN ở các quốc gia này trước hết là do đã triển khai thực hiện đồng bộ và có hiệu quả chiến lược CTN, trong đó điều hết sức quan trọng là vai trò tiên phong của người đứng đầu nhà nước hoặc chính phủ. Các nước và lãnh thổ đã thành công bước đầu trong cuộc chiến đấu tranh CTN là: Xingapo, Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan, Hồng Kông (Trung Quốc)… đều đề ra quan điểm, chủ trương và chiến lược đấu tranh CTN mạnh mẽ, có phương pháp, cách thức và bước đi cụ thể.

Tại Xingapo, đầu những năm 1950, tệ nạn tham nhũng diễn ra phổ biến, cảnh sát ngang nhiên nhận tiền hối lộ ngoài đường phố, công chức nhà nước sẵn sàng nhận quà biếu để làm việc phi pháp. Tình trạng lộn xộn, kỷ cương xã hội bị buông lỏng, pháp luật bị xâm phạm, đã làm cho đất nước ngày thêm suy yếu và đói nghèo. Khi ông Lý Quang Diệu nắm quyền lãnh đạo đất nước vào năm 1959 thì tình hình đã thay đổi. Chính phủ Xingapo cho rằng: Sự trong sạch của giới lãnh đạo tối cao là vấn đề mấu chốt trong việc phòng ngừa và trừng trị tham nhũng; phải làm cho nhân dân tin tưởng Chính phủ không chấp nhận hành vi tham nhũng. Thủ tướng Lý Quang Diệu là một tấm gương về sự trong sạch và kiên quyết CTN. Ông không sử dụng ô tô và nhà ở của nhà nước, không khoan nhượng đối với các công chức tham nhũng, bất kể người ấy là quan chức cấp cao hay người thân. Chính phủ đề ra chiến lược CTN cùng với các biện pháp kiên quyết CTN, như ban hành Luật CTN, Luật Sung công tài sản tham nhũng; cải cách nền hành chính công, có chế độ tiền lương ưu đãi đối với công chức; củng cố, kiện toàn cơ quan điều tra CTN, lựa chọn cán bộ có năng lực, phẩm chất và có bản lĩnh vào cơ quan này và trao cho họ nhiều quyền năng. Chỉ sau một thời gian ngắn, nhiều kẻ tham nhũng phải ra hầu toà, không ít viên chức tha hoá bị phát hiện và sa thải khỏi cơ quan nhà nước. Cùng với biện pháp mạnh thẳng tay trừng trị kẻ tham nhũng, công tác phòng ngừa tham nhũng được đẩy mạnh với nhiều biện pháp như: Hàng năm, người được bầu cử vào cơ quan nhà nước và công chức phải kê khai tài sản và phải chứng minh nguồn gốc tài sản đã kê khai; trường hợp không chứng minh được thì tài sản tăng lên bị coi là tài sản tham nhũng và nhà nước sung công. Với các cơ quan hành chính có dịch vụ công phải thường xuyên tiếp xúc với nhân dân, Chính phủ yêu cầu cơ quan quản lý công vụ lập phiếu nhận xét về thái độ phục vụ, về cách giải quyết công việc của công chức, để nhân dân điền vào phiếu nhận xét, bỏ vào hòm thư công. Nếu người dân đến cơ quan hành chính mà sau 30 phút không được gặp người có trách nhiệm tiếp dân, thì có quyền yêu cầu người đứng đầu cơ quan hành chính đó trực tiếp tiếp và giải quyết công việc cho mình. Trên cơ sở tập hợp ý kiến nhận xét của nhân dân trên phiếu nhận xét, cơ quan quản lý công chức đề xuất việc tăng lương, thăng tiến. Với thái độ kiên quyết và cứng rắn của người đứng đầu Chính phủ và bộ máy chính quyền, đã làm cho tham nhũng không có đất để phát triển. Với chế độ tiền lương ưu đãi và các biện pháp trừng phạt nghiêm minh, công chức không dám tham nhũng, không cần tham nhũng. Từ hiệu quả CTN, người dân tin tưởng Chính phủ luôn kiên quyết trong đấu tranh loại bỏ tham nhũng. Cơ quan điều tra CTN của đất nước đã có chỗ dựa vững chắc là Chính phủ và sự ủng hộ mạnh mẽ của nhân dân.