Cả cộng đồng chung sức chung lòng xây dựng nông thôn mới (*)

(Trích bài phát biểu của đồng chí Nguyễn Văn Đọc, Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh, Phó trưởng Ban chỉ đạo Chương trình xây dựng nông thôn mới tỉnh tại hội nghị bàn biện pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới, ngày 11-8)

Đồng chí Nguyễn Văn Đọc, Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh.

Tỉnh uỷ Quảng Ninh đã ban hành Nghị quyết đầu tiên của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh số 01/NQ-TU ngày 27-10-2010 về Xây dựng nông thôn mới tỉnh Quảng Ninh, mục tiêu đề ra đến năm 2015 tỉnh Quảng Ninh cơ bản đạt các tiêu chí cấp tỉnh về Nông thôn mới (cùng với mục tiêu tỉnh Quảng Ninh cơ bản trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại). Ban Chỉ đạo các cấp cũng được thành lập với đồng chí Bí thư cấp uỷ là trưởng ban; thành viên là đại diện các ngành, các tổ chức chính trị, xã hội. Điều này đã thể hiện sự quyết tâm lớn của cả hệ thống chính trị trong việc quan tâm dành mọi nguồn lực cho chương trình.

Trong thời gian ngắn vừa qua chúng ta đã triển khai nhiều nội dung chương trình như: Tổ chức bộ máy chỉ đạo, thực hiện chương trình từ tỉnh đến xã; tuyên truyền phổ biến nội dung chương trình đến các cấp chính quyền và người dân; lập đề án và kế hoạch triển khai Chương trình nông thôn mới cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã; lập Quy hoạch nông thôn mới cấp xã; trong 6 tháng đầu năm 2011 đã bố trí hơn 800 tỷ đồng (cả năm 1.550 tỷ đồng) triển khai đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất, dân sinh và nhu cầu sinh hoạt của cộng đồng dân cư khu vực nông thôn. Bước đầu triển khai chương trình đã tạo được khí thế quyết tâm của cả hệ thống chính trị, tạo sự động thuận trong xã hội và mang lại những kết quả đáng ghi nhận.


Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện chương trình cũng bộc lộ những vấn đề cần phải quan tâm, tập trung chỉ đạo và có giải pháp tháo gỡ, đó là:



Cơ giới hoá trong sản xuất nông nghiệp đã được bà con nông dân huyện Đông Triều áp dụng đối với trên 80% khối lượng công việc. Trong ảnh: Nông dân xã Nguyễn Huệ thu hoạch lúa xuân bằng máy gặt đập liên hợp.Nhận thức về bản chất của chương trình của một số cán bộ, đảng viên và nhân dân chưa đúng, chưa đủ, chưa toàn diện do công tác tuyên truyền còn hạn chế. Hiện nay nhận thức hết sức phiến diện về chương trình, coi đây là một chương trình đầu tư từ ngân sách nhà nước do đó nội lực ở mỗi địa phương chưa phát huy, sự chủ động, tự giác của cộng đồng dân cư chưa có chuyển biến căn bản, tư tưởng trông chờ ỷ lại vào ngân sách Nhà nước đang phổ biến ở nhiều xã. Chúng ta đều biết sức dân là vô cùng to lớn, trí tuệ và sự sáng tạo của nhân dân cũng là vô hạn. Có câu “dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”. Chương trình xây dựng nông thôn mới là một nhiệm vụ hết sức khó khăn có nhiều tiêu chí không chỉ đòi hỏi tiền đầu tư mà phải bằng sự quyết tâm của mỗi người dân, mỗi gia đình, mỗi thôn, mỗi xã, sự đồng thuận chung sức chung lòng của cả cộng đồng thì mới thực hiện được.

Trách nhiệm của một số sở, ngành, địa phương cũng chưa phát huy cao độ, thiếu chủ động trong công tác tham mưu và phối hợp thậm chí có những ngành chậm vào cuộc, vì vậy các nhóm tiêu chí thuộc trách nhiệm triển khai của mình vẫn chưa hướng dẫn cụ thể làm các địa phương nhất là xã, thôn lúng túng trong tổ chức thực hiện.


Trong hội nghị ngày hôm nay tôi đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận một số vấn đề trọng tâm sau:


Thứ nhất: Công tác tuyên truyền, vận động nhân dân mà cụ thể trực tiếp nhất là cộng đồng dân cư sinh sống ở các xã thực hiện chương trình Xây dựng nông thôn mới: Chúng ta phải đặc biệt quan tâm đến công tác này, vì bản chất của chương trình là nông hộ và cộng đồng dân cư sinh sống ở khu vực nông thôn là chủ thể triển khai và trực tiếp thụ hưởng chương trình. Muốn vậy công tác tuyên truyền phải đi trước một bước, phải làm cho mọi người dân khu vực nông thôn hiểu được lợi ích, vai trò và trách nhiệm của mình trong việc thực hiện Chương trình nông thôn mới. Phương châm xây dựng nông thôn mới là: Dân biết, dân bàn, dân đóng góp, dân làm, dân quản lý và dân hưởng lợi hay nói một cách đơn giản là “dân vào cuộc”.


Phải gắn việc thực hiện các phong trào thi đua khu vực nông thôn với việc thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, thực hiện chương trình là nhiệm vụ trọng yếu của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, đặc biệt đối với chính quyền cấp huyện, cấp xã.


Thứ hai: Nhân lực thực hiện chương trình (bao gồm cả cán bộ triển khai chương trình, lao động nông thôn) phải sớm được đào tạo, tập huấn để đáp ứng được yêu cầu triển khai của chương trình. Đây là một trong những nhân tố quyết định đến sự thành công của chương trình, phải tập huấn cho tất cả các cán bộ triển khai chương trình đặc biệt là đội ngũ cán bộ xã, thôn hiểu về chương trình, có những kỹ năng cơ bản để triển khai chương trình một cách có hiệu quả; đào tạo, tập huấn cho lao động ở nông thôn có trình độ, kỹ năng nghề nghiệp nhằm tăng gia sản xuất có hiệu quả trên mảnh đất được giao đồng thời chuyển đổi cơ cấu nghề nghiệp phục vụ công cuộc công nghiệp hoá của tỉnh.


Để thực hiện tốt nhiệm vụ trên, các sở, ngành cần sớm có chương trình, kế hoạch triển khai cụ thể; cấp huyện, cấp xã phải sớm quy hoạch được các vùng sản xuất, các ngành nghề chính ở khu vực nông thôn, đề xuất nhu cầu đào tạo đảm bảo tính thiết thực, hiệu quả. Việc này có gì khó trong quá trình triển khai? Các đại biểu hãy trao đổi để làm rõ.


Thứ ba: Công tác lập đề án, quy hoạch xây dựng nông thôn mới: Đây là những nội dung quan trọng, có tác động xuyên suốt quá trình triển khai chương trình. Để đề án, quy hoạch có tính khả thi cao, nhất thiết phải có sự tham gia của cộng đồng dân cư ở thôn, bản; Quy hoạch trên quan điểm tôn trọng hiện trạng, chỉnh trang, bổ sung để đạt tiêu chí nông thôn mới và phù hợp với các quy hoạch của huyện, của tỉnh.


Thứ tư: Cần phải đặc biệt quan tâm đến phát triển sản xuất, có hình thức tổ chức sản xuất hợp lý. Xét cho đến cùng, chương trình phải đạt được mục tiêu nâng cao đời sống kinh tế, tinh thần cho nhân dân khu vực nông thôn; muốn vậy phải có những giải pháp nhằm nâng cao thu nhập cho nhân dân khu vực nông thôn.


Các địa phương sớm tổng kết các mô hình sản xuất đã triển khai những năm qua để đánh giá, nhân rộng những mô hình có hiệu quả; chủ động đề xuất các đề án, dự án phát triển sản xuất để phát triển sản xuất theo hướng hàng hoá gắn với xây dựng thương hiệu sản phẩm, dần đưa sản phẩm nông nghiệp của tỉnh vào các hệ thống siêu thị của tỉnh và các khu vực lân cận; đồng thời có giải pháp gắn kết giữa các các doanh nghiệp sử dụng nhiều sản phẩm nông nghiệp (như ngành than, các khu công nghiệp…) để ưu tiên sử dụng các sản phẩm nông nghiệp của tỉnh nhà.


Tích cực thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào khu vực nông thôn, phát triển các hình thức tổ chức sẵn có như HTX, tổ hợp tác để “dẫn dắt” nông dân tiếp cận, gia nhập thị trường trong và ngoài nước, đặc biệt đối với các mặt hàng chúng ta có lợi thế như: Thuỷ sản, cây lâm nghiệp, chăn nuôi gia súc, gia cầm...


Thứ năm: Về phương pháp triển khai chương trình: Cần xác định chủ thể của chương trình là người dân khu vực nông thôn, do vậy mọi công việc của chương trình nhất thiết phải có sự tham gia của người dân; cụ thể: Lập đề án, quy hoạch cấp xã; lập kế hoạch triển khai hàng năm; quyết định phần đóng góp của nhân dân; tham gia thi công công trình (nếu đủ năng lực, tuỳ thuộc vào công trình); tham gia giám sát thi công công trình; sử dụng và quản lý sau đầu tư các công trình… Nâng cao tính chủ động trong triển khai chương trình.


Muốn thực hiện có hiệu quả vấn đề trên, cần thiết phải có sự hướng dẫn, giám sát của các cơ quan chuyên môn của tỉnh, huyện; UBND cấp xã, Ban quản lý chương trình cấp xã phải nghiêm túc triển khai thực hiện để đảm bảo dân chủ, tạo sự đồng thuận trong xã hội. Chủ động triển khai các nội dung của chương trình, đặc biệt các tiêu chí về môi trường, tổ chức sản xuất, xây dựng hệ thống chính trị.


- Vấn đề phân cấp đầu tư: Theo hướng dẫn của T.Ư chủ đầu tư các dự án xây dựng công trình cơ sở hạ tầng trên địa bàn xã là Ban quản lý xây dựng nông thôn mới do UBND xã quyết định, nếu không đủ năng lực thì do UBND huyện giao cho đơn vị đủ năng lực làm chủ đầu tư. Vậy giải pháp triển khai thực hiện như thế nào, có những vướng mắc gì trong quá trình triển khai. Đây cũng là một nội dung quan trọng mà hội nghị cần bàn thảo, rút kinh nghiệm triển khai.


Thứ sáu: Về huy động các nguồn lực triển khai chương trình: Theo đề án của tỉnh chúng ta cần huy động các nguồn vốn khác như: Vốn tín dụng (chiếm 30%); vốn từ các doanh nghiệp, HTX; huy động từ cộng đồng dân cư là 23%. Vậy, phương án huy động các nguồn lực trên như thế nào? Giải pháp nào để huy động sức đóng góp của nhân dân thực hiện Chương trình? (hiện nay một số địa phương đã thực hiện tốt các phong trào nhân dân hiến đất thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới như Đông Triều, Hải Hà; một số địa phương khác còn nhiều lúng túng trong quá trình triển khai); làm thế nào để nguồn vốn tín dụng đến được với người dân tháo gỡ khó khăn về vốn cho các doanh nghiệp đầu tư ở khu vực nông thôn? Đây là một nội dung hội nghị cần bàn thảo để rút tìm ra lời giải cho chương trình.


Thứ bảy: Hướng dẫn triển khai và hệ thống chính sách phục vụ chương trình: Để triển khai chương trình một cách đồng bộ, hiệu quả, các ngành theo dõi các lĩnh vực liên quan đến chương trình cần phải có hướng dẫn cụ thể các chính sách của trung ương, xây dựng chính sách mang tính đặc thù của tỉnh để cho cấp huyện, xã triển khai chương trình. Các hướng dẫn triển khai phải đơn giản, dễ hiểu để mọi người dân biết được lộ trình, cách xây dựng nông thôn mới. Cần có một hệ thống các chính sách toàn diện phục vụ cho Chương trình nông thôn mới. Theo đó, phải tạo được hành lang pháp lý tạo sự chủ động cho địa phương và nhân dân trong việc xác định các nguồn lực, cơ cấu nguồn lực, mức độ đóng góp của dân cho hợp lý, phù hợp điều kiện của nông dân tại từng khu vực, từng địa phương.