Ông Chín "mắm"

Người dân ở thôn Trường Xuân, xã Đồng Tiến, huyện Cô Tô, thường gọi ông Lê Văn Chín là ông Chín "mắm". Bởi không chỉ họ tin yêu, quý trọng con người ông mà ông còn rất giỏi nghề làm mắm.

Ngôi nhà của ông Chín nằm sát con đường chính ra bãi tắm Vàn Chảy, trước nhà ông có rất nhiều chum, vại lớn đựng mắm. Ông Chín kể, quê gốc của ông ở xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh, nổi tiếng có nghề làm nước mắm gia truyền. Sau năm 1986, ông cùng gia đình ra huyện đảo Cô Tô để sinh cơ lập nghiệp. Thấy vùng đảo này có nhiều tiềm năng về nghề cá, nên ông đã mạnh dạn gom cá làm nước mắm. Khi ấy, trên đảo chưa có ai làm nghề sản xuất nước mắm nên sản phẩm của ông làm ra đến đâu bán hết đến đó.

Ông chia sẻ: Nghề làm nước mắm cũng rất vất vả. Khâu đầu tiên để làm được một mẻ mắm đó là chọn nguyên liệu. Cá phải tươi mà thường là cá cơm, cá nục, hay cá dìa mới đánh ở tàu lên. Sau đó loại bỏ các tạp chất, rồi phân loại cá cho vào ướp với muối theo tỷ lệ nhất định. Việc quan trọng nhất là ủ chượp (ủ để cá phân hủy ra thành mắm). Sau đó, lựa chọn thời điểm nắng to, bỏ các nắp chum, vại ra rồi lấy một dụng cụ để đảo cá trong chum. Khâu này rất quan trọng, nếu không chú ý, chỉ một ít nước mưa rơi vào chum là coi như chum nước mắm đó hỏng hết.

Để tìm được nguồn cá làm mắm, ông Chín hợp đồng với các tàu, thu mua cá ngay từ khi về bờ. Cá cơm phải tươi ngon, thân sáng, trong, không bị hỏng, nát. Tốt nhất là cá được đánh từ đêm và đưa vào bến sáng hôm sau. Đặc biệt, tập trung nhập cá cơm từ tháng 11 hằng năm tới tháng 3 âm lịch năm sau. Đây là thời điểm nguồn cá cơm nhiều nhất, chất lượng tốt nhất. Cá cơm ở ngư trường Cô Tô vốn giàu đạm, là yếu tố quan trọng để có mắm ngon.

Không chỉ làm nước mắm ngon, mọi người trên đảo còn biết đến ông Chín là người nhiệt tình chỉ bảo cho những hộ dân trên đảo có nhu cầu làm mắm. Đến nay, ông Chín đã truyền nghề làm mắm cho hơn chục hộ dân. Cũng chính từ nhu cầu của thị trường, vừa qua, ông cùng các hộ dân làm mắm trên đảo thành lập ra hợp tác xã nghề làm mắm. Đặc biệt, sản phẩm của hợp tác xã còn được UBND huyện hỗ trợ đưa vào sản xuất đại trà và hướng dẫn làm hồ sơ công nhận nước mắm Cô Tô là sản phẩm đặc sản của huyện.

Ông Chín được bà con nể phục, tin yêu bầu làm Chủ tịch Hội Người cao tuổi xã Đồng Tiến. Không chỉ tham gia nhiệt tình công tác của Hội, ông còn thường xuyên gần gũi, nắm bắt tâm tư nguyện vọng của các hộ hội viên để có hướng giúp đỡ, động viên họ kịp thời. Khi được hỏi mong muốn đối với nghề làm mắm và công việc đang làm hiện nay, ông Chín cho biết: “Tôi mong sao nghề làm mắm ở đảo Cô Tô ngày một phát triển hơn, đem lại thu nhập cao cho bà con. Còn đối với công việc ở hội người cao tuổi, tôi sẽ cố gắng tốt nhất trong khả năng của mình”.

Chia tay ông Chín, chúng tôi thầm mong nghề làm nước mắm của ông Chín và bà con huyện đảo này ngày một phát triển, để nước mắm trở thành một trong những sản phẩm đặc trưng của huyện đảo Cô Tô.

Long Vũ (TX Quảng Yên)