Liên quan đến khiếu nại của bà Đoàn Thị Cải (TP Móng Cái): Ghi từ buổi đối thoại

Từ năm 2008, bà Đoàn Thị Cải, trú tại khu Thượng Trung, phường Ninh Dương, TP Móng Cái, có đơn khiếu nại việc UBND phường Ninh Dương không hợp thức hóa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) cho gia đình bà. Vụ việc đến nay đã kéo dài 10 năm, qua nhiều lần, nhiều cấp giải quyết. Và sau mỗi lần giải quyết lại phát sinh thêm những nội dung khiếu nại mới...

Vì 35 triệu, con... đưa mẹ ra tòa

Cụ Nguyễn Thị Am, 80 tuổi, phải có sự trợ giúp của con gái là bà Đoàn Thị Hải mới đủ sức lê từng bước chân nặng nhọc vào hội trường UBND TP Móng Cái để tham dự buổi đối thoại của tỉnh. Khuôn mặt già nua của cụ hằn rõ sự mệt mỏi. Cụ không còn nhớ rõ mà cũng chẳng muốn nhớ thêm, đây là lần thứ mấy cụ phải ra trước công quyền để giải quyết đơn do con gái cụ là bà Đoàn Thị Cải khiếu nại, khiếu kiện liên quan tiền đền bù GPMB mảnh đất cụ đã được cấp "sổ đỏ" từ 22 năm trước. Bà Đoàn Thị Hải bức xúc nói: "Đất của mẹ tôi, bán hay cho ai là quyền của mẹ. Tôi mong chính quyền giải quyết dứt điểm vụ việc để mẹ tôi được nghỉ ngơi, không phải đi lại ngược xuôi nữa".

Cụ Nguyễn Thị Am, 80 tuổi, mẹ đẻ của bà Đoàn Thị Cải (bên phải) mệt mỏi khi suốt 10 năm nay phải theo con gái giải quyết vụ việc.

Từ tháng 3/2003, cụ Am trở thành bị đơn của phiên tòa sơ thẩm do TAND TP Móng Cái xét xử liên quan đến việc con gái cụ là bà Cải khởi kiện, yêu cầu cụ phải trả thêm 35,928 triệu đồng (ngoài số tiền 35 triệu đồng cụ Am đã chia cho bà Cải trước đó) trong tổng số tiền cụ được bồi thường hỗ trợ GPMB phần diện tích đất do Dự án đường dẫn cầu Hòa Bình triển khai năm 2001 đã chiếm dụng. Lý do để bà Cải đệ đơn đưa mẹ ra tòa vì bà Cải cho rằng, năm 2000, cụ Am đã chia một phần diện tích đất đang ở (114m²) cho bà. Khi Dự án chiếm dụng, cụ Am phải trả số tiền được bồi thường đối với phần diện tích đã cho bà Cải (tương đương trên 70 triệu đồng).       

Tháng 6/2003, cụ Am một lần nữa lại phải theo con gái ra "hầu" phiên tòa phúc thẩm. Qua 2 phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm đều tuyên, bác đơn khởi kiện của bà Cải. Đồng thời, bản án của 2 phiên tòa cũng khẳng định, bà Cải không có quyền đòi bà Am trả số tiền 35,928 triệu đồng. Vì khi được cụ Am cho một phần đất, trên đất có 2 gian nhà cấp 4 và công trình phụ... nhưng bà Cải đã không làm thủ tục chuyển quyền sở hữu nên phần tài sản đó vẫn thuộc quyền sở hữu của cụ Am. Hợp đồng tặng cho chưa có hiệu lực... đương nhiên số tiền đền bù thuộc quyền sở hữu của bà Am.

Buổi đối thoại diễn ra trong không khí thẳng thắn, cởi mở, công khai, dân chủ .

Không chấp nhận phán quyết của tòa, năm 2008, bà Cải làm đơn gửi chính quyền TP Móng Cái để khiếu nại việc UBND phường Ninh Dương không hợp thức hóa cấp GCNQSDĐ cho gia đình bà đối với phần diện tích đất bà được mẹ đẻ cho từ năm 2000. Hành trình khiếu nại của bà Cải kéo dài đến nay đã 10 năm. Thật xót xa khi cũng ngần ấy thời gian, người mẹ già tuổi cao sức yếu vẫn phải theo bà ngược xuôi để giải quyết vụ việc.

Chính quyền khẳng định: Khiếu nại không có cơ sở giải quyết

Theo hồ sơ do UBND TP Móng Cái cung cấp và kết quả rà soát, xác minh của Thanh tra tỉnh đối với khiếu nại về việc cấp GCNQSDĐ của bà Đoàn Thị Cải, từ năm 1996, cụ Am đã được UBND xã Ninh Dương (nay là phường Ninh Dương) cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở đối với thửa đất thuộc khu tập thể Nhà máy điện cũ; có diện tích 697m² với 2 gian nhà ở. Thửa đất trên do UBND huyện Hải Ninh (nay là TP Móng Cái) duyệt hóa, đổi vật liệu cho cụ từ năm 1983. Cụ Am đã sử dụng ổn định, không tranh chấp và đứng tên kê khai nộp thuế hằng năm.

Bà Đoàn Thị Cải và ông Dương Văn Đan khăng khăng cho rằng, dấu chứng thực sao y bản chính trên bản xác nhận phân chia đất (cụ Am cho từ năm 2000) của UBND phường Ninh Dương là sự thừa nhận của chính quyền đối với quyền sử dụng phần tài sản của bà Cải .

Năm 2000, cụ Am có chia một phần đất đang ở cho 2 con gái là bà Đoàn Thị Cải (114m²) và Đoàn Thị Hải (198m²), diện tích còn lại (385m²) cụ để lại sử dụng. Việc phân chia này có xác nhận của UBND phường Ninh Dương. Tuy nhiên, bà Cải đã không làm thủ tục chuyển quyền sở hữu. Năm 2001, Dự án đường dẫn cầu Hòa Bình đã chiếm dụng và thu hồi 454m² đất trong giấy tờ của cụ Am. Phương án bồi thường, hỗ trợ được lập, phê duyệt mang tên cụ. Năm 2006, cụ Am cũng đã làm thủ tục xin cấp GCNQSDĐ đối với phần diện tích còn lại sau khi dự án đã chiếm dụng, thu hồi. Tuy nhiên, UBND TP Móng Cái chưa kịp cấp GCNQSDĐ thì phần đất này lại tiếp tục bị thu hồi phục vụ Dự án nâng cấp đại lộ Hòa Bình đoạn từ Km2 đến đầu cầu Hòa Bình. Cụ Am đã được lập phương án bồi thường.

Ông Chu Ngọc Thuận, Trưởng phòng Nghiệp vụ 2, Thanh tra tỉnh, cho biết: "Thời điểm năm 2008, kể cả khi làm việc với Thanh tra TP Móng Cái hay làm việc với đoàn xác minh của Thanh tra tỉnh, cụ Am luôn có ý kiến không nhất trí cho bà Cải phần diện tích đất trước đây đã cho. Trong khi đó, năm 2003, tòa sơ thẩm, phúc thẩm đều khẳng định, bà Cải không làm thủ tục chuyển quyền sở hữu phần tài sản được cho tặng, nên phần tài sản đó vẫn thuộc quyền sở hữu của cụ Am. Theo đó, chính quyền không có cơ sở để cấp GCNQSDĐ đối với phần diện tích cụ Am cho bà Cải từ năm 2000. Điều này cũng là căn cứ để khẳng định, nội dung bà Cải đề nghị bồi thường GPMB Dự án nâng cấp đại lộ Hòa Bình năm 2001, 2007 là không có cơ sở xem xét".

Mặc dù đã được cơ quan chức năng, luật sư giải thích cặn kẽ trên cơ sở phân tích các căn cứ pháp lý, bằng chứng nhưng bà Cải vẫn không chấp nhận. Thậm chí bà Cải cùng với ông Dương Văn Đan (do bà Cải ủy quyền) còn khăng khăng cho rằng, dấu chứng thực trên bản xác nhận phân chia đất (cụ Am cho 2 con gái từ năm 2000) của UBND phường Ninh Dương không phải là chứng thực sao y bản chính mà là sự thừa nhận của chính quyền đối với quyền sở hữu phần tài sản của bà Cải được cụ Am cho tặng. Và cũng như nhiều vụ việc đơn thư kéo dài khác, mỗi lần cơ quan chức năng xem xét giải quyết nội dung khiếu nại là một lần phát sinh nội dung khiếu nại mới. Đơn cử như tại buổi đối thoại, bà Cải chuyển sang tố cáo phương án bồi thường GPMB dự án Cầu Hòa Bình là phương án lập khống để tham ô tiền của Nhà nước...

Theo hồ sơ cho thấy, nội dung khiếu nại của bà Cải đã được cơ quan chức năng xem xét, giải quyết thấu đáo, rõ ràng, đúng quy trình, quy định của pháp luật. Cấp tỉnh, cấp thành phố ngoài gặp gỡ, tiếp xúc, trao đổi còn 2 lần tổ chức đối thoại để làm rõ các nội dung bà Cải khiếu nại; tạo sự thống nhất nhận thức quy định của pháp luật cũng như sự đồng thuận trong phương án giải quyết vụ việc trên cơ sở tôn trọng sự thật khách quan, đảm bảo đúng chính sách, pháp luật, hướng đến kết thúc vụ việc nhưng đều không đạt kết quả. Chấm dứt giải quyết các nội dung khiếu nại của bà Cải đã được cơ quan chức năng xem xét giải quyết là điều cần thiết. Tỉnh sẽ chỉ xem xét giải quyết những nội dung khiếu nại mới nếu công dân có đơn gửi. Đây cũng là hướng giải quyết mở đối với những vụ việc kéo dài nhiều năm còn tồn đọng hiện nay.

Cẩm Nang