Viết tiếp vụ việc chợ Quán (xã Liên Vị, TX Quảng Yên): Không thể để cái sai tồn tại mãi

Cách đây gần 1 năm, trên Báo Quảng Ninh có bài viết với tiêu đề: “Đìu hiu chợ Quán”, ra ngày 18-10-2016, phản ánh tình trạng chợ Quán mới, xã Liên Vị, TX Quảng Yên được đầu tư xây dựng khang trang, sạch, đẹp nhưng tiểu thương không mặn mà vào kinh doanh. Nguyên nhân là do trên địa bàn xã Liên Vị còn tồn tại rất nhiều điểm chợ tạm, chợ cóc. Sau bài báo, việc dẹp bỏ chợ tạm, chợ cóc đã được TX Quảng Yên đôn đốc chỉ đạo chính quyền xã Liên Vị thực hiện. Tuy nhiên trên thực tế, chính quyền xã chỉ… “làm cho có”.

[links()]

Chủ đầu tư… “xin trả chợ”

Trong căn nhà cũ kỹ, đơn sơ, ông Đỗ Quang Thép, Giám đốc Công ty TNHH MTV Thép Vân (đơn vị đầu tư xây dựng chợ Quán) kiêm Trưởng Ban Quản lý chợ Quán chua xót nói với chúng tôi: “Bây giờ tôi sợ phải lên chợ, chứng kiến cảnh tiêu điều, lèo tèo của chợ. Năm 2010, TX Quảng Yên kêu gọi xây dựng chợ nông thôn mới. Bài học từ việc đầu tư xây dựng chợ trước đó, khiến ai nấy đều e ngại, chưa kể nguồn vốn bỏ ra xây dựng quá lớn. Vì thế, một thời gian dài thị xã không tìm được nhà đầu tư. Xuất phát từ mong muốn góp phần làm giàu đẹp cho quê hương, tôi đã bàn bạc trong gia đình, quyết định cầm cố tài sản, vay mượn người thân, ngân hàng đầu tư xây dựng chợ Quán khang trang, sạch, đẹp nhưng đến nay không có người vào họp chợ, chỉ lèo tèo vài ba hộ. Nguyên nhân do trên địa bàn xã hiện còn tồn tại quá nhiều chợ tạm, chợ cóc”.

Sau gần 1 năm đi vào hoạt động, chợ Quán vẫn lèo tèo vài hộ kinh doanh.

Tiếp nối nỗi bức xúc của ông Thép, bà Nguyễn Thị Đò (vợ ông Thép) nói: “Chợ tạm xóm Bầu là chợ đông người mua, kẻ bán nhất, họp cả ngày. Đáng lẽ chợ này không được phép tồn tại khi chợ Quán đi vào hoạt động. Thị xã cũng đã có các văn bản yêu cầu xã phải dẹp bỏ chợ tạm, chợ cóc trên địa bàn, phối hợp cùng chủ đầu tư vận động tiểu thương vào chợ mới kinh doanh để đảm bảo an toàn giao thông, trật tự, vệ sinh môi trường. Thế nhưng, tôi và bà con tiểu thương ở chợ Quán rất buồn với cách giải quyết không kiên quyết của chính quyền xã. Trước đây, chính quyền xã hứa dẹp bỏ chợ tạm, chợ cóc khi chợ Quán xây xong, thế nhưng đến nay, chợ tạm, chợ cóc không những không được dẹp bỏ mà còn “sống rất khỏe”. Trong khi đó gia đình tôi đang đối mặt với món nợ xấu ngân hàng, đứng bên bờ vực phá sản. Đến thời điểm hiện tại gia đình tôi đã đầu tư xây chợ hơn 15 tỷ đồng. Đến nước này, có lẽ gia đình tôi phải đóng cửa chợ, trả cho chính quyền, muốn xử lý thế nào thì xử lý”.

Chúng tôi có mặt tại chợ Quán một ngày gần đây, đúng như lời than thở của vợ chồng ông Thép, chợ vắng tanh không một bóng người mua, bán. Chỉ trơ trọi những gian hàng khung thép che chắn bằng những tấm bạt bay lơ phơ trong gió. Ông Thép cho biết: “Chợ được đầu tư để họp cả ngày nhưng hiện tại chỉ họp mỗi buổi chiều với khoảng 30 hộ (trong đó, 20 hộ kinh doanh cố định) vào kinh doanh.  Buổi sáng, chợ không có người mua nên tiểu thương không đến buôn bán. Vì chợ tạm ở vị trí thuận lợi, nằm ngay trung tâm xã, bà con cứ tiện là ra đấy mua hàng.

Được biết, chợ Quán được đầu tư xây dựng đảm bảo chợ loại III với diện tích hơn 5.700m2, quy mô trên 200 điểm kinh doanh. Tuy vậy, thực tế chợ mới chỉ hoạt động được khoảng 20% công suất. Để tạo mọi điều kiện thu hút tiểu thương về họp chợ, chủ đầu tư cũng giảm phí chợ (theo quy định mức thu từ 60.000-70.000 đồng/m2 đối vị trí đẹp, thuận lợi nhưng hiện tại chủ chợ chỉ thu 100.000 đồng/vị trí/ tháng), miễn phí chợ đối với một số hàng rau... nhưng vẫn không thu hút được người vào kinh doanh.

Dẹp chợ tạm, chợ cóc kiểu “đánh trống bỏ dùi”?!

Quay trở lại thời điểm cách đây gần 1 năm, sau khi Báo Quảng Ninh có phản ánh về tình trạng đìu hiu ở chợ Quán, TX Quảng Yên đã nhiều lần có văn bản chỉ đạo xã Liên Vị triển khai kế hoạch dẹp bỏ chợ tạm, chợ cóc trên địa bàn. Thế nhưng, tình trạng họp chợ không đúng quy hoạch vẫn tiếp diễn, gây mất trật tự đô thị và văn minh thương mại, ô nhiễm môi trường trong khu dân cư. Điển hình là ngày 5-1-2017, UBND TX Quảng Yên đã phải ban hành Văn bản số 22/UBND-KT về việc chấn chỉnh công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành trong việc thực hiện nhiệm vụ do UBND thị xã chỉ đạo. Theo đó, UBND TX Quảng Yên đã phê bình Chủ tịch UBND xã Liên Vị chưa nghiêm túc thực hiện các văn bản chỉ đạo của thị xã. Chủ tịch UBND TX Quảng Yên cũng ra “tối hậu thư” yêu cầu chính quyền xã chủ động phối hợp với các cơ quan chuyên môn, các ngành chức năng xây dựng kế hoạch phương án dẹp bỏ và di chuyển các hộ tiểu thương về chợ Quán mới theo quy định. Cụ thể, thông báo tới chủ đầu tư, các hộ tiểu thương tại chợ tạm về thời gian thực hiện dẹp bỏ; bố trí lực lượng... và thời gian hoàn thành việc dẹp bỏ chợ tạm xong trước ngày 20-1-2017.

Theo tài liệu UBND xã Liên Vị cung cấp, mãi đến ngày 6-2-2017, UBND xã Liên Vị mới có Kế hoạch số 05/KH-UBND về việc triển khai dẹp bỏ chợ cóc xóm Bầu và các điểm kinh doanh, buôn bán nhỏ lẻ, lấn chiếm hành lang, lòng lề đường trên địa bàn xã. Tiếp đến ngày 10-2-2017, UBND xã có Quyết định số 03/QĐ-UBND về việc dẹp bỏ chợ cóc xóm Bầu và vận động các hộ tiểu thương vào chợ Quán mới hoạt động. Ngày 1-3-2017, UBND xã Liên Vị tổ chức ra quân để giải tỏa, dẹp bỏ chợ tạm. Tuy nhiên, theo phản ánh và đánh giá của người dân xã Liên Vị, việc ra quân chỉ mang tính hình thức. Chợ cóc xóm Bầu nói riêng và các hàng buôn bán nhỏ lấn chiếm lòng đường, vỉa hè ở Liên Vị không những không bị dẹp bỏ mà ngày càng “phình to”  Thực tế, ghi nhận của chúng tôi trong 2 ngày (23-8 và 29-8), lúc 5 giờ sáng, mặc dù trời mưa tầm tã, chợ cóc xóm Bầu vẫn hoạt động náo nhiệt; các điểm kinh doanh buôn bán nhỏ “mọc như nấm” trên tuyến đường vào trung tâm xã.    

Công ty TNHH MTV Thép Vân bỏ tiền tỷ đầu tư xây dựng chợ Quán để mỗi ngày chỉ thu về... vài chục nghìn đồng tiền lệ phí.

Lý giải với chúng tôi, Chủ tịch UBND xã Liên Vị Nguyễn Thành Chiến cho rằng: “Việc dẹp bỏ chợ cóc xóm Bầu gặp rất nhiều khó khăn. Khi tổ công tác của xã xuống làm thì người dân tỏa ra các ngõ nhỏ sau chợ. Khi lực lượng chức năng đi thì người dân lại tiếp tục ra kinh doanh, thậm chí trong ngày ra quân chúng tôi gặp phải sự phản kháng quyết liệt của các hộ tiểu thương. Các hộ dùng xe đẩy hàng đâm đổ cả biển cấm... Hơn nữa, trước khi ra quân dẹp chợ, xã đã nhận được đơn kiến nghị của ông Đỗ Văn Hảo, kèm theo danh sách 236 công dân trên địa bàn, trong đó có các tiểu thương đang buôn bán tại chợ cóc xóm Bầu và nhân dân, kiến nghị xã, thị xã tiếp tục cho chợ cóc xóm Bầu hoạt động(?!). Hiện chúng tôi đang liên lạc điện thoại với ông Đỗ Văn Phượng (chủ đầu tư chợ cóc xóm Bầu-PV) để thống nhất thời gian họp bàn phương án hỗ trợ, bồi thường phần kinh phí chủ đầu tư đã bỏ ra để san nền làm chợ cóc. Tuy nhiên, anh Phượng cáo bận, chưa bố trí được thời gian”.

“Phép vua thua lệ làng”?!

Theo Chủ tịch UBND xã Liên Vị Nguyễn Thành Chiến, chợ cóc xóm Bầu đã hình thành từ trước năm 2000. Thời điểm đó, người dân họp chợ dọc tuyến đường trục chính của xã gây ách tắc giao thông, không đảm bảo vệ sinh môi trường. Để giải quyết tình trạng này, TX Quảng Yên đã kêu gọi đầu tư chợ cho xã. Trong thời gian xây dựng chợ, để bà con có chỗ kinh doanh, mua bán hàng hóa, xã đã đề nghị thị xã cho duy trì chợ tạm vào phía trong tuyến mương nước nằm giáp ranh giữa xóm Bầu và xóm Quán.  Vì không có nguồn kinh phí đầu tư nên xã đã bàn giải pháp kêu gọi xã hội hóa để san lấp mặt bằng, bê tông hóa mặt đường tuyến mương. Đồng thời, tận dụng mặt bằng này để di chuyển các hộ tiểu thương vào kinh doanh tạm. Ông Chiến cũng thừa nhận: “Cái sai của xã là khi xây dựng chợ tạm này đã không quy định thời gian cụ thể, lợi dụng vào đó người dân đầu tư lớn nên khi có chủ trương dẹp bỏ họ không đồng tình”.

Theo tài liệu chúng tôi nhận được, trên cơ sở đề nghị của UBND xã Liên Vị, UBND TX Quảng Yên đã chấp thuận địa điểm là tuyến mương nước nằm giáp ranh giữa xóm Bầu và xóm Quán để xã Liên Vị di chuyển tạm các hộ tiểu thương vào họp chợ (chợ cóc xóm Bầu) trong khi chờ dự án chợ Quán hoàn thành. Ngay khi nhận văn bản này, UBND xã Liên Vị đã tự ý trình HĐND xã đầu tư xây dựng chợ tạm; tự ý phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật (không qua trình thẩm định cơ quan chuyên môn của thị xã) với tổng mức đầu tư trên 700 triệu đồng; phê duyệt đầu tư công trình chợ cho cá nhân đầu tư, xây dựng kiên cố, không có thời hạn dẹp bỏ, không có phương án di chuyển các hộ tiểu thương này về địa điểm mới khi chợ Quán đã đi vào hoạt động. Ông Nguyễn Thành Chiến cho biết thêm: “Trước thực trạng tồn tại vướng mắc của chợ cóc xóm Bầu, xã đã báo cáo thị xã đề xuất hai phương án. Một là định giá lại giá trị đầu tư chợ tạm của hộ ông Đỗ Văn Phượng để đề xuất thị xã hỗ trợ. Sau khi hỗ trợ có thể dẹp bỏ hoàn toàn chợ cóc xóm Bầu. Hai là tính toán mức thu hiện nay ông Phượng đang thu với các tiểu thương, trên cơ sở đó cho phép ông Phượng được tiếp tục thu phí chợ trong một thời gian nhất định, đảm bảo hộ ông Phượng thu hồi được số vốn đã đầu tư. Sau khi hết thời gian thu sẽ dẹp bỏ chợ cóc xóm Bầu. Đánh giá về 2 phương án ông Chiến đưa ra, đại diện Phòng Kinh tế TX Quảng Yên khẳng định: “Việc UBND xã Liên Vị phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật không qua trình thẩm định cơ quan chuyên môn của thị xã; phê duyệt đầu tư công trình chợ cho cá nhân đầu tư, xây dựng kiên cố, không có thời hạn dẹp bỏ, không có phương án di chuyển các hộ tiểu thương là sai quy định, trái với các nội dung văn bản chỉ đạo của thị xã. Điều này dẫn đến việc tồn tại chợ cóc xóm Bầu nói riêng và các điểm kinh doanh nhỏ lẻ trên địa bàn xã nói chung là không đúng quy định. Bây giờ, xã lại đề xuất thị xã hỗ trợ hoặc cho phép chủ đầu tư thu hồi vốn bằng cách tiếp tục duy trì hoạt động của chợ cóc là không thể được”.    

Còn theo Luật sư Lê Cao Long, Giám đốc Công ty Luật TNHH MTV Tân Long, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh, nhấn mạnh: “Việc xây dựng chợ tạm của UBND xã Liên Vị có dấu hiệu vi phạm Điều 285, Bộ luật Hình sự 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) quy định “Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”. Về nguyên tắc chợ phải có trong quy hoạch. Việc xây dựng chợ tạm này trong báo cáo của cơ quan chức năng TX Quảng Yên cũng chỉ rõ. TX Quảng Yên chỉ cho chủ trương tập trung sắp xếp các hộ kinh doanh vào vị trí này trong khi chờ chợ Quán mới xây dựng nhưng UBND xã Liên Vị lại cho xây dựng chợ tạm là trái thẩm quyền. Hành vi này cần phải được xem xét, xử lý trách nhiệm những người có liên quan”. 

Theo quy hoạch phát triển hệ thống chợ trên địa bàn tỉnh, xã Liên Vị được xây dựng một chợ (chợ Quán) tại thôn Vị Dương. Khó khăn lắm UBND TX Quảng Yên mới tìm được chủ đầu tư. Không thể vì cái sai, vì sự thiếu trách nhiệm của chính quyền địa phương mà để doanh nghiệp phải khó khăn, đối mặt với nguy cơ bị phá sản. Quảng Ninh vẫn được biết đến là một trong những địa phương luôn tạo điều kiện để thu hút đầu tư, kêu gọi doanh nghiệp, đồng hành cùng doanh nghiệp. Không lý gì Quảng Yên lại để xã Liên Vị đứng ngoài quan điểm ấy, để doanh nghiệp đang phải tự chống chọi, chua xót nhìn khối tài sản tiền tỷ đầu tư ra bị bỏ không chỉ vì chính quyền chưa làm hết trách nhiệm.  

Để xác định rõ trách nhiệm những cá nhân có liên quan đến sai phạm trong đầu tư chợ tạm xóm Bầu, TX Quảng Yên cần chỉ đạo thanh tra vào cuộc làm rõ.

Cẩm Nang-Thanh Hoa