Xung quanh kiến nghị của các hộ dân tổ 2, khu 1, phường Mông Dương (TP Cẩm Phả): Nỗi lo không "an cư" và sự "bình chân" của doanh nghiệp

Liên tiếp trong 2 ngày 29 và 30-3-2016, Toà soạn Báo Quảng Ninh đã nhận được đơn kiến nghị của 9 hộ dân ở tổ 2, khu 1, phường Mông Dương (TP Cẩm Phả). Trong đơn, các hộ dân đã phản ánh, việc khai thác than lộ thiên, bắn mìn lộ vỉa từ nhiều năm nay của Công ty CP Than Mông Dương đã khiến cho nhà cửa của họ bị nứt, gãy..., có nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào. Suốt từ 3 năm nay, các hộ dân đã nhiều lần gửi đơn kiến nghị chính quyền địa phương và doanh nghiệp nhưng vẫn chưa được giải quyết...

Bức tường ngăn giữa phòng ngủ và khu bếp nhà anh Nguyễn Huy Thưởng bị nứt ngang, có thể đổ sập bất cứ lúc nào.

“Tử thần” rình rập...

Con đường dẫn vào tổ 2, khu 1, phường Mông Dương vốn đã vắng vẻ nay càng trở lên heo hút khi mà hơn một nửa số ngôi nhà của các hộ dân thuộc tổ 2, 3, khu 1 đã di dời giải toả. Chỉ vào mặt đường bê tông dẫn lên tổ dân cư, anh Nguyễn Huy Thưởng, người dân trong tổ bảo: Ngày trước, chúng tôi tự huy động nhau đóng góp để làm con đường này, vừa dày dặn, vừa chắc chắn. 3 năm trở lại đây, do ảnh hưởng việc khai thác than của Công ty CP Than Mông Dương mà con đường bị giằng, kéo, nứt ngang, nứt dọc. Nhưng khổ hơn là chúng tôi đang phải sống trong nơm nớp lo sợ khi mà nhà cửa cũng bị nứt, gãy. Chỉ cần rung chấn nhẹ từ một trận nổ mìn nữa của Công ty là nhà có thể bị đổ sập.

Ngôi nhà mái bằng của vợ chồng anh Thưởng có diện tích khoảng 60m2, được xây dựng từ năm 2004. Theo anh Thưởng, ngôi nhà bắt đầu có dấu hiệu bị nứt từ năm 2013. Mỗi năm, độ nứt, gãy càng nhiều và càng rõ. Đến năm 2015 và đầu năm 2016 này, độ nứt, gãy của tường, trần nhà đã ở mức báo động, rất nguy hiểm. Bức tường ngăn giữa gian phòng ngủ với nhà vệ sinh và bếp bị xẻ ngang, gãy rời, tạo ra khe hở rộng chừng 3cm. Tường, trần nhà vệ sinh cũng tương tự vậy. Còn nền gạch hoa của gian phòng khách thì bị xô, nứt, phồng rộp, mấp mô... Để gia đình có thể tiếp tục sống trong ngôi nhà nguy hiểm đó, anh Thưởng phải dùng gỗ chống, chèn và giữ các bức tường cho khỏi đổ. Cẩn thận vì gia đình có con nhỏ, anh còn dùng bút lông đánh dấu những chỗ nguy hiểm để nhắc nhở mọi người không được bám, vịn vào; thận trọng khi di chuyển. Anh tâm sự: Biết là nguy hiểm nhưng vẫn phải ở vì không biết đi đâu. Lương 2 vợ chồng công nhân, nếu đi thuê nhà làm gì đủ tiền để trang trải cuộc sống.

Cách nhà anh Thưởng không xa là dãy tập thể của Công ty CP Than Mông Dương đã thanh lý cho công nhân. Ngôi nhà cuối dãy là của hộ anh Nguyễn Cao Đại cũng trong tình trạng nứt nát thảm hại. Một góc gian bếp bị sụt lún kéo theo tường, nền nhà nứt toác, tạo các khe hở rộng từ 3-5cm.

Anh Đại cho biết: Nhà nứt thế nên tôi không dám ở, phải mượn phần không gian lối đi chung của cả dãy để làm 1 căn gác ở tạm.

“Căn phòng” mà anh Đại chỉ cho chúng tôi xem được dựng tạm bằng những mảnh gỗ tạp, nối từ mái của gian tập thể ra đến hết phần đường đi chung của cả dãy tập thể.

Đằng sau dãy nhà anh Thưởng ở còn khoảng chục hộ sinh sống; trong đó quá nửa số hộ nhà cửa cũng bị nứt gãy. Anh Nguyễn Văn Hà, hộ dân ở đây cho biết: Năm 2010, tôi phá ngôi nhà cũ để xây lại ngôi nhà 2 tầng này. Móng nhà được tính toán thi công rất cẩn thận nhưng vẫn bị xé nứt, tường đi đằng tường, móng đi đằng móng.

Theo tay anh Hà chỉ, chúng tôi thấy ở ngay tầng 1, chân các bức tường bị tách rời hẳn so với nền nhà một khoảng rộng có thể cho vừa một bàn tay để nghiêng. Còn trên tầng 2, gạch lát nền cũng bị phồng rộp, bong tróc... trông thật thảm hại. Ngoài những hộ gia đình kể trên, ở đây còn hộ chị Bùi Cẩm Thuỷ; Vũ Thị Lào; hộ anh Nguyễn Danh Duy, Trần Văn Toàn, Nguyễn Văn Ba, Nguyễn Huy Tuyên nhà cửa cũng bị nứt nát. Theo các hộ dân kể lại, cách đây hơn 1 năm, một mảng tường gạch ốp của nhà anh Tuyên (cùng dãy với hộ anh Thưởng) đã bị bong tróc, rơi xuống đúng đầu cậu con trai anh mới hơn 1 tuổi, cũng may cháu chỉ bị rách da đầu... Hay nhà anh Ba cũng từng bị bong mảng gạch ốp tường lớn, may không có thành viên nào trong gia đình bị thương.

Không chỉ sống trong cảnh nơm nớp lo nhà cửa có thể đổ sập bất cứ lúc nào, các hộ dân ở đây còn đối mặt với vấn đề sức khoẻ khi không được sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh. Anh Nguyễn Danh Duy chia sẻ: Chúng tôi cứ xây được bể chứa nước nào thì bể đó lại bị nứt, rò nên muốn hứng nước mưa cũng chẳng có chỗ chứa. Đề xuất với nhà máy nước thì được trả lời là khu vực này ở trên cao không đủ áp lực để bơm nước lên. Hiện chúng tôi phải sử dụng nguồn nước của Công ty Tuyển than Cửa Ông vẫn bơm lên dùng để rửa than. Nước lấy về, chúng tôi chứa tạm vào bể cho lắng lại sau đó dùng để ăn uống, tắm giặt.

Nhìn vào bể chứa nước trong nhà anh Duy, chúng tôi không khỏi giật mình. Một màu nước đen kịt, nổi, bọt và váng dầu. Tuy đã qua lắng, lọc, nước được xả ra vẫn có màu nhờ nhờ...

Gian bếp nhà anh Nguyễn Cao Đại bị lún nghiêng, nứt một rãnh rất to.

Doanh nghiệp dửng dưng?!

Theo quan sát của chúng tôi, các hộ dân tổ 2, khu 1, phường Mông Dương nằm cách khai trường của Công ty CP Than Mông Dương chừng 150m. Những người dân ở đây cũng cho biết, việc khai thác của Công ty trước đây suýt làm cây cột điện 500kV ở gần khu dân cư bị đổ. Sau khi phía ngành điện có công văn yêu cầu, Công ty đã dừng khai thác khu vực đó; đồng thời tiến hành đổ đất gia cố. Nếu không thì hậu quả sẽ rất nghiêm trọng. Ông Vũ Hồng Thái, tổ trưởng tổ 2, khu 1, phường Mông Dương cho biết, năm 2005 trở về trước, tổ 2, khu 1 có hơn 50 hộ sinh sống. Quá trình các hộ dân kiến nghị, Công ty CP Than Mông Dương đã tiến hành đền bù, di dời được hơn 20 hộ. Tuy nhiên, việc giải toả, di dời lại theo kiểu “xôi đỗ”, khiến cho nguy cơ mất an toàn gia tăng và người dân sống quanh đây thêm phần bức xúc.

“Đơn cử như dãy phía sau nhà anh Thưởng, trước đây, đó vốn là khu nhà ăn của chuyên gia Pháp, sau Công ty CP Than Mông Dương chuyển thành nhà tập thể rồi thanh lý cho công nhân. Dãy đó có khoảng 5-6 nhà được xây liền tường, liền hoành. Thế nhưng Công ty chỉ tiến hành di dời, giải toả nhà ở giữa, còn 2 đầu hồi thì để lại. Hiện cả tổ còn 31 hộ sinh sống; trong đó, khoảng 9 hộ nhà cửa bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi việc khai thác than của doanh nghiệp. Thời gian qua, tôi cũng đã ký xác nhận xấp đơn dầy của các hộ dân gửi đến chính quyền địa phương, doanh nghiệp, nhưng chúng tôi gần như chẳng thấy người nào “có sao, có gạch” của doanh nghiệp đến đây lắng nghe, phối hợp để có phương án đảm bảo an toàn cho các hộ dân” - ông Thái nói.

Khẳng định thêm về sự chậm chễ, thờ ơ của doanh nghiệp đối với những kiến nghị của người dân, Bí thư Đảng uỷ kiêm Chủ tịch UBND phường Mông Dương Hoàng Tuấn Khanh cho biết, lãnh đạo phường cũng đã nhận được đơn của các hộ dân ở tổ 2, khu 1. Từ năm 2014, phường cũng đã có rất nhiều văn bản yêu cầu Công ty CP Than Mông Dương phải thực hiện các kế hoạch, biện pháp để đảm bảo an toàn cho người dân. Tuy nhiên, phía Công ty CP Than Mông Dương vẫn chỉ thực hiện việc đó, cũng như tiếp tục khoanh vùng khai thác một cách manh mún. Ông Khanh nhấn mạnh: Thành phố cũng đã thể hiện quan điểm rất rõ, phía Công ty CP Than Mông Dương lập kế hoạch, khoanh vùng khai thác để thực hiện giải phóng, đưa người dân ra khỏi ranh giới mỏ. Thế nhưng, phía Công ty CP Than Mông Dương vẫn chỉ thực hiện khai thác đến đâu, khoanh vùng đến đó. Vì thế mới sinh ra chuyện nổ mìn làm nứt nát nhà cửa của người dân.

Khi chúng tôi chia sẻ việc người dân đang phải sử dụng nguồn nước không đảm bảo vệ sinh để sinh hoạt, Bí thư Đảng uỷ phường đã thẳng thắn nhận trách nhiệm; đồng thời, hứa và chỉ đạo, lãnh đạo phường sẽ cùng làm việc với nhà máy nước và Công ty CP Than Mông Dương có trách nhiệm tìm giải pháp, đưa nước hợp vệ sinh lên cho bà con sử dụng tạm trong thời gian chưa được di dời.

Trả lời câu hỏi của các hộ dân, Phó Giám đốc Công ty CP Than Mông Dương Tạ Văn Bền cho rằng, việc nhà dân sụt lún, nứt nát nhà cửa cũng do nhiều nguyên nhân, trong đó, có thể có nguyên nhân do ảnh hưởng việc khai thác than của doanh nghiệp.

“Muốn đánh giá chính xác, chúng tôi phải thuê tư vấn. Khi đủ căn cứ rồi mới có thể lập hồ sơ, lên phương án để di dời các hộ dân. Chúng tôi cũng đã nhận được đơn của anh Thưởng, theo dự kiến, trong tháng 4 này sẽ thực hiện di dời, giải toả 5 hộ ở tổ 2, khu 1, trong đó có hộ anh Thưởng” - Ông Bền nói.   

Cách lý giải của phía lãnh đạo Công ty CP Than Mông Dương khiến dư luận đặt câu hỏi, tại sao suốt từ năm 2005-2006 đến nay Công ty đã từng tiến hành di dời, giải toả một số hộ dân ở đây, nhưng đến nay vẫn chưa thuê tư vấn; không có kế hoạch khoanh vùng, rào ranh giới sản xuất, mà chỉ đến khi nhà các hộ dân bị lún, nứt nghiêm trọng, có đơn gửi, doanh nghiệp mới đủng đỉnh thực hiện di dời? Tìm hiểu được biết, hiện 90% các hộ sinh sống ở tổ 2, khu 1 là công nhân của Công ty CP Than Mông Dương. Mong rằng Công ty CP Than Mông Dương quan tâm hơn đến người lao động để họ “an cư” còn “lạc nghiệp”.

Cẩm Nang